Nhân lên những tình yêu dành cho Hà Nội

Ở đó, nhiều tên tuổi lớn ở hầu khắp các lĩnh vực đã được vinh danh như: Giáo sư sử học Phan Huy Lê (quê ở Hà Tĩnh); nhạc sĩ Hồng Đăng (Nghệ An); nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc (Hưng Yên); đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Đặng Nhật Minh (Huế)... đều sinh ra từ những vùng đất khác. Nhưng nét tương đồng nổi bật nhất ở họ chính là tình yêu Hà Nội-điều được thấy rất rõ qua những sáng tác hoặc biên khảo giàu giá trị về mảnh đất dày dặn địa tầng văn hóa này.

Sứ mệnh sáng tạo, lan tỏa giá trị về Hà Nội

Hà Nội những ngày này mang đến cho những ai đang sống, làm việc hoặc đi qua thôi cũng có cảm giác lâng lâng đến khó tả. Cái câu “bao giờ cho đến tháng mười” dường như trở thành cửa miệng của nhiều người bấy lâu nay khi có chút nhớ nhung, vấn vương, chờ đợi mùa thu tháng 10 Hà Nội.

Nhưng câu cửa miệng đó lại gắn với một bộ phim nổi tiếng “Bao giờ cho đến tháng Mười” (bộ phim được hãng tin CNN bình chọn là một trong 18 phim châu Á xuất sắc nhất mọi thời đại) của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh ra mắt công chúng năm 1984. Thấm thoắt bộ phim đã xấp xỉ được gần 40 năm, trở thành một cột mốc trong lịch sử điện ảnh nước nhà, chứa đựng những tình cảm cao thượng, sự hy sinh, niềm khát khao hạnh phúc và niềm tin vững chắc vào con người, vào tương lai tươi sáng.

Đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Nhật Minh nhận Giải thưởng Lớn-Vì tình yêu Hà Nội từ ban tổ chức.

Trong tiết thu tháng 10, ở tuổi 85, NSND Đặng Nhật Minh với những bước chân đã chậm dần nhưng khi nhắc tới Hà Nội, tâm hồn ông dạt dào cảm xúc: “Hà Nội là tình yêu của tôi, là nơi tôi từng gắn bó hơn 60 năm cuộc đời mình. Chính tại mảnh đất này, tôi trưởng thành, tôi biết yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu những con người bình thường, nhỏ bé.

Hà Nội đã đưa tôi bước vào điện ảnh để rồi gắn bó với nghề nghiệp này cho đến tận bây giờ. Ngay cả khi đã hơn 80 tuổi, tôi vẫn quyết định làm phim “Hoa nhài” (công chiếu năm 2022) bằng niềm đam mê cháy bỏng. Tất cả có được là bởi Hà Nội đã gieo cho tôi, truyền cho tôi sứ mệnh cống hiến, sáng tạo để rồi coi đó như một tình yêu máu thịt”.

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh là nghệ sĩ vừa vinh dự nhận Giải thưởng Lớn-Vì tình yêu Hà Nội (giải thưởng cao nhất trong danh mục Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội, nhân kỷ niệm 69 năm Ngày giải phóng Thủ đô).

Tại lễ trao giải, NSND Đặng Nhật Minh gây xúc động khi đọc 5 câu thơ của thầy giáo Khang trong phim “Bao giờ cho đến tháng Mười”, rằng: “Bao giờ cho đến tháng mười/ Lúa chín trên cánh đồng giông bão/ Ta để lại sau lưng những ngày dài mong đợi/ Những mất mát, hy sinh, chịu đựng, khổ đau/ Khi trời thu vẫn xanh mãi trên đầu...”. Cứ như thế, tình yêu Hà Nội của đạo diễn Đặng Nhật Minh và của chủ nhân các đề cử, các giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội nhiều năm qua vẫn cứ mãi bền bỉ theo thời gian, “khi trời thu vẫn xanh mãi trên đầu”.

Sáng tạo và thiết thực

Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội trao hằng năm cho những tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có hàm lượng nghệ thuật và khoa học cao gắn bó với các mặt đời sống Thủ đô và thấm đượm một tình yêu Hà Nội. Qua đó động viên, khích lệ các tác giả trong việc sáng tác, sáng tạo các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật. Đồng thời cổ động, khích lệ các hoạt động đẹp vì tình yêu Hà Nội của nhân dân, góp phần xây dựng đời sống văn hóa của nhân dân Thủ đô.

Trải qua 16 năm hình thành và phát triển, nhiều tác giả, tác phẩm tham gia giải thưởng đã trở thành biểu tượng, một trong những nét văn hóa độc đáo, là điểm văn hóa riêng có của Thủ đô Hà Nội với bạn bè trong nước và quốc tế, như: Dự án con đường gốm sứ ven sông Hồng của nghệ sĩ Nguyễn Thu Thủy và nhóm cộng sự; bộ sách 1.000 câu hỏi-đáp về 1.000 năm Thăng Long của nhà nghiên cứu Nguyễn Vinh Phúc; những đóng góp của Giáo sư Phan Huy Lê, nhà văn Tô Hoài, nhà văn hóa Hữu Ngọc; không gian đi bộ khu vực Hồ Gươm...

Năm nay, ở danh mục nhận đề cử chính thức của giải đã có thêm những tác phẩm, việc làm, ý tưởng đang dần trở thành những sự kiện, công trình, sáng tạo thiết thực. Điển hình như “Festival Thu Hà Nội-Đến để yêu” lần đầu tiên do Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch TP Hà Nội (UBND TP Hà Nội) tổ chức sôi động, quyến rũ với hơn 80.000 lượt khách tham gia, thêm khẳng định Hà Nội là một trong 12 điểm đến lý tưởng nhất thế giới vào mùa thu, như hãng tin CNN đã nhận định.

Là chủ trương và các bước chuẩn bị tích cực của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cùng các đơn vị liên quan nhằm đưa “Hà Nội học” thành một môn học trong giáo dục phổ thông tại Thủ đô. Hay hai cuộc thi gắn với thiết kế nhà vệ sinh công cộng tại không gian Hồ Gươm của Quỹ AIF và của dự án “Hanoi Design City-Hà Nội đẹp từng centimet” cùng Viglacera và UBND quận Hoàn Kiếm thực hiện...

Nhà sử học Dương Trung Quốc, thành viên Ban giám khảo giải thưởng nhận xét: “Trong đời sống hằng ngày, có những câu chuyện tưởng tế nhị nhưng lại vô cùng thiết thực. Và từ lâu, chúng ta đã nói với nhau về một bài toán không dễ giải quyết: Làm sao để những nhà vệ sinh công cộng tại Hồ Gươm vừa có sự hợp lý để giải quyết một nhu cầu thiết yếu của con người, vừa phù hợp với cảnh quan nơi đây? Do vậy, tôi đánh giá rất tốt ý tưởng đề cử Vì tình yêu Hà Nội lần này. Ở đó, các kiến trúc sư đã cho thấy sự trân trọng nhưng cũng rất thực tế khi hướng về một không gian văn hóa của Hà Nội”.

Bài và ảnh: CHÂU XUYÊN