Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và lời chào biệt trước ban mai

Một gương mặt thơ tiêu biểu, từng đoạt giải thưởng cao về văn chương và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, từng là Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III, người đã dành được nhiều tình cảm yêu mến, trân trọng của công chúng và đồng nghiệp, khiến những ai từng gặp chị, yêu thơ chị, đều bàng hoàng, đau xót, tiếc thương…

Tôi may mắn được gặp chị Lâm Thị Mỹ Dạ một số lần khi chị đã là một tên tuổi nổi tiếng trong làng văn. Chị cũng chính là người viết lời giới thiệu chùm thơ của tôi tại Tạp chí Sông Hương, chỉ mấy dòng thôi, nhưng khiến tôi nhớ mãi vì cách diễn đạt ân cần, tinh tế. Có lần ra Hà Nội, chị còn ghé nhà tôi chơi. Tôi còn được nghe kể rằng chị và các nữ nhà văn, nhà thơ như Phan Thị Thanh Nhàn, Trần Thị Trường, Phạm Hồ Thu… rất thân thiết, gắn bó; mỗi lần chị ở Huế ra hay mỗi lần các chị ở Hà Nội vào Huế, họ đều có những hẹn hò để gặp gỡ, trò chuyện tíu tít lắm…

Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ và tác giả, nhà thơ Trần Kim Hoa.

Nữ thi sĩ sinh ngày 18-9-1949 tại Lệ Thủy, Quảng Bình. Chị vốn là người của Ty văn hóa Quảng Bình trước khi làm phóng viên, biên tập viên Tạp chí Sông Hương. Chị cũng có thời gian mấy năm xa Huế khi phải vất vả khăn gói theo học tại Trường viết văn Nguyễn Du ở Hà Nội và theo học khóa ngắn hạn tại Học viện Maxim Gorki, Nga.

Chị sớm được công chúng yêu thơ biết đến bởi những vần thơ dịu dàng, ngọt ngào, sâu sắc và tài hoa. Nhiều người nhắc đến chị là nhắc đến bài thơ có nhan đề "Trắng trong" (nhạc sĩ Phạm Tuyên phổ nhạc thành ca khúc "Lời ru người mẹ trẻ") viết cho con gái đầu lòng của chị và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường với những con chữ giản dị, thuần khiết, lay động:

"Đôi làn môi con

Nghiêng về vú mẹ 

Như cây lúa nhỏ

Nghiêng về phù sa

Như hương hoa thơm

Nghiêng về ngọn gió...

Như búp hoa huệ

Ngậm tia nắng trời...”

Viết về chiến tranh, về tình yêu lứa đôi, Lâm Thị Mỹ Dạ để lại nhiều bài thơ đi cùng năm tháng, đặc biệt là bài "Khoảng trời, hố bom”.

Bài thơ của chị khiến người đọc "mềm lòng" trước những tình cảm, khái niệm, hình tượng vừa đau thương, vừa lãng mạn. Viết về đề tài chiến tranh, tôn vinh người đã mất mà thơ nhẹ nhàng, bay bổng, ngọt ngào và đầy chất thơ như vậy, phải tài hoa lắm. 

Tiễn chị đi xa, tại Hà Nội, nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn nhắc mãi câu thơ của người bạn thơ mà chị yêu quý: “Ước gì cầm được cô đơn - Ném thia lia để hóa buồn thành vui”; tại Thái Nguyên, nhà thơ Nguyễn Đức Hạnh thốt lên những câu thơ đầy nước mắt: “Thơ cháy bay lên màu gì/Những câu thơ đấm ngực bầu trời/ Nhan sắc mây tài hoa gió/Bay về miền không đau/Giai nhân viết thơ hay có nhiều đâu?!”; tại Nha Trang, thi sĩ Trần Chấn Uy xót xa: “Đọc thơ chị, nỗi đời trong đục/Kiếp tài hoa lụy gió, neo trăng”…

Xin được gọi tên chị và hình dung vẻ đẹp dịu dàng, thanh khiết của người thơ “Như búp hoa huệ/ Ngậm tia nắng trời...” trong cuộc viễn du dài nhất đời mình - như chính câu thơ chị từng viết lúc sinh thời.

TRẦN KIM HOA