Ghép tạng – Hành trình nỗ lực không ngừng vì sức khoẻ con người

Năm 2024, ngành ghép tạng ghi dấu ấn trong công tá khám, chữa bệnh với số ca ghép và nguồn tạng hiến đạt mức kỷ lục. Ảnh: BV Việt Đức

Ba năm trở lại đây, mỗi năm thực hiện thành công trung bình 1.000 ca ghép tạng

Ngày 9/10/2024, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức công bố ca ghép đồng thời tim - gan đầu tiên tại Việt Nam từ tạng hiến của người cho chết não. Bệnh nhân là anh Đ.V.H., 41 tuổi, mắc suy tim giai đoạn cuối và suy gan nặng.

Trước đó, vào đêm 30/9/2024, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nhận được thông tin từ Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An về một bệnh nhân bị chấn thương sọ não nặng, gia đình đồng ý hiến tạng. Sau hội chẩn, đội ngũ bác sĩ quyết định thực hiện ca ghép tim - gan đồng thời cho anh Đ.V.H..

Quá trình lấy và vận chuyển tạng diễn ra trong 3 giờ 30 phút và ca ghép kéo dài 36 giờ. Sau phẫu thuật, các chức năng gan và tim của bệnh nhân hồi phục dần. Đến ngày 9/10, anh Đ.V.H. đã có thể nói chuyện, ăn uống và các chức năng cơ bản gần như bình thường.

Thành công của ca ghép này đánh dấu bước tiến lớn trong lịch sử y học Việt Nam, khẳng định năng lực chuyên môn về phẫu thuật và gây mê hồi sức ngang tầm các nước phát triển.

Chỉ trong năm 2024, Bệnh viện Phổi Trung ương đã thực hiện thành công 3 ca ghép phổi có chất lượng tương đương quốc tế. Đây là các ca được ghép đồng thời 2 phổi - một kỹ thuật rất khó trong lĩnh vực ghép tạng hiện nay.

Nối tiếp những thành tựu nổi bật trong công tác vận động, điều phối và ghép tạng trong năm 2024, lĩnh vực ghép tạng nước ta đã mở đầu năm 2025 bằng những dấu ấn khẳng định vị thế trong lĩnh vực ghép tạng trong phạm vi khu vực, với những thành tựu ấn tượng không chỉ về mặt số lượng mà còn về chất lượng.

Mới đây, chỉ trong 6 ngày đầu năm 2025 (từ ngày 6 – 11/1/2025), Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã ghi nhận những thành tích nổi bật trong công tác vận động hiến tạng từ người hiến chết não và ghép tạng. Với sự đồng thuận cao từ 4 gia đình bệnh nhân chết não hiến tạng, các y bác sĩ đã tiến hành ghép tạng thành công cho 15 người bệnh đang mong chờ cơ hội được sống (4 bệnh nhân ghép tim, 1 bệnh nhân ghép đồng thời gan - thận, 3 bệnh nhân ghép gan, 7 bệnh nhân ghép thận). Trong cùng thời gian, bệnh viện vẫn tiến hành ghép theo kế hoạch cho 6 bệnh nhân ghép thận (từ người cho sống), nâng tổng số trường hợp ghép trong 1 tuần là 21 trường hợp.

Sự kiện lần đầu tiên Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đạt được con số 21 trường hợp ghép tạng trong một tuần, ghi nhận dấu mốc mới trong ngành Y tế Việt Nam. Thành tích này không chỉ khẳng định vị thế của bệnh viện trong lĩnh vực ghép tạng mà còn mở ra hy vọng cho hàng nghìn bệnh nhân đang chờ ghép tạng trên cả nước.

Theo thống kê của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, qua hơn 30 năm thực hiện ghép tạng, từ ca ghép thận đầu tiên vào tháng 6/1992, tính đến hết năm 2024, cả nước đã thực hiện được 9.516 ca ghép tạng với sự tham gia của 27 bệnh viện, trung tâm.

Trong ba năm trở lại đây, mỗi năm thực hiện thành công trung bình 1.000 ca ghép tạng, cao nhất khu vực Đông Nam Á. Năm 2024, các bác sĩ Việt Nam thực hiện thành công ca ghép tim - gan; lần đầu tiên thực hiện ca ghép khí quản từ người cho chết não, một kỹ thuật hiếm gặp không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới; thực hiện 12 ca ghép phổi...

Hiến - ghép tạng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người bệnh

PGS. TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cho biết, những năm gần đây, trung bình mỗi năm Việt Nam có từ 10 - 12 ca hiến tạng sau chết. Năm 2024, số ca chết não được gia đình đồng ý hiến tặng mô, tạng đã tăng lên 41; tổng số tạng hiến từ người cho chết não là 157, chiếm 12,9%, tăng gấp ba lần so với năm 2022 (4,7%) và năm 2023 (4,5%). Đây được coi là kỷ lục về số ca hiến tạng tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, thực tế cho thấy, số ca hiến, ghép tạng liên tục tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu cần tạng ghép của những người không mắc bệnh hiểm nghèo cần ghép tạng. Mặt khác, tỷ lệ tạng ghép từ hiến sống vẫn còn cao (94%), trong khi tỷ lệ đăng ký hiến mô tạng từ người chết não là rất thấp.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, ngành Y tế Việt Nam hiện đã làm chủ các kỹ thuật ghép tạng tiên tiến nhất, với tỉ lệ sống cao và chi phí phù hợp. Phương châm “đi sau về trước” được thể hiện qua việc triển khai các kỹ thuật này, mang lại hy vọng sống mới cho hàng nghìn người bệnh, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn. Những kết quả đó khẳng định vị thế của ngành ghép tạng Việt Nam trên bản đồ y học khu vực và thế giới. Đây không chỉ là niềm tự hào của ngành Y tế mà còn là động lực để tiếp tục chinh phục những đỉnh cao mới trong tương lai.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Bộ Y tế, hiện hiến - ghép tạng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người bệnh hiện nay. Tỷ lệ tạng ghép từ hiến sống là quá cao và tỷ lệ đăng ký hiến mô tạng từ người chết não ở Việt Nam còn thấp so với nhiều nước trong khu vực.

Để ngành ghép tạng phát triển hơn nữa trong thời gian tới, Bộ Y tế đã và đang chỉ đạo những biện pháp nhằm hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách thúc đẩy việc hiến, lấy và ghép tạng. Từng bước cập nhật, hoàn thiện hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật từ đó đưa ra những định mức kinh tế, kỹ thuật, xây dựng một mức giá tính đúng, tính đủ bao phủ toàn bộ chi phí cấu thành và hướng đến thanh toán bảo hiểm y tế; công khai, minh bạch trong công tác tiếp nhận và ghép tạng. Đồng thời đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, vận động người dân đăng ký và hiến mô, tạng.

Với những kết quả đạt được trong thời gian qua cùng với sự nỗ lực không ngừng của ngành Y tế, năm 2025, ngành ghép tạng sẽ tiếp tục hành trình cứu sống người bệnh, khẳng định giá trị nhân văn và nỗ lực không ngừng vì sức khỏe con người.