Thu nhập không bằng công nhân, hộ kinh doanh vẫn phải "gánh" nhiều thứ thuế

Thu thuế hộ kinh doanh chưa hợp lý

Theo quy định hiện hành, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên sẽ nộp các loại thuế, phí như lệ phí môn bài, thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập cá nhân, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên (nếu có), thuế bảo vệ môi trường (nếu có), phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản (nếu có).

Ngưỡng xác định chịu thuế 100 triệu đồng từ nhiều năm nay được xem là quá thấp. Bởi như vậy, doanh thu mỗi ngày chỉ cần đạt 273.000 đồng là phải đóng thuế. Thực tế, với mức ngưỡng này các hộ kinh doanh đều vượt xa. Thậm chí, có những hộ kinh doanh nhỏ lẻ, những người bán bánh mì, bán phở dạo cũng đã vượt.

Tuấn Nguyên (28 tuổi), kinh doanh quán game trên đường Hồ Tùng Mậu (quận Cầu Giấy, Hà Nội) được 4 năm nay, nhưng mất gần 2 năm quán phải đóng cửa để thực hiện quy định phòng chống dịch. Quán game của Tuấn Nguyên có doanh thu kê khai khoảng 110 triệu đồng mỗi năm (trung bình gần 10 triệu đồng mỗi tháng). Trong đó, tiền giờ mất khoảng 8 triệu đồng/tháng và gần 2 triệu đồng tiền ăn uống, dịch vụ khác. 

Theo Tuấn Nguyên, trong tiền giờ, thì tiền điện chiếm khoảng 2 triệu đồng, tiền dịch vụ chi vốn khoảng 1,6 triệu đồng. Lợi nhuận thực tế mà Tuấn Nguyên đạt được mỗi tháng khoảng 5,6 triệu đồng; chưa tính chi phí khấu hao máy, dụng cụ hư hỏng phải sửa chữa. Dù vậy, mức thuế khoán với hộ kinh doanh cá thể mà mỗi tháng Tuấn Nguyên phải đóng là 1 triệu đồng.  

"Tuy thu nhập chưa bằng công nhân đi làm nhà máy tại khu công nghiệp, nhưng gia đình đành chấp nhận vì kinh doanh quán game không phải xa nhà, không gò bó thời gian, có điều kiện chăm sóc con nhỏ", Tuấn Nguyên nói và cho biết, do đăng ký diện hộ kinh doanh nên gia đình anh đóng thuế và lệ phí môn bài đầy đủ.

"Việc đóng thuế là nghĩa vụ của mỗi người dân, nhưng nhiều khi cũng nghĩ thu nhập chẳng được là bao mà đã phải đóng thuế. Còn chưa kể kinh doanh tự do như tôi không có bảo hiểm y tế, hay bảo hiểm xã hội để hưởng đồng hưu như người làm công ăn lương. Chính vì vậy, anh mong muốn nhà chức trách cần thiết phải nâng ngưỡng chịu thuế với hộ, cá nhân kinh doanh", Tuấn Nguyên nói.

Theo quy định, hiện nay đối với cá nhân kinh doanh dịch vụ lưu trú ngắn hạn; cho thuê dài hạn không phải căn hộ với sinh viên, công nhân sẽ phải đóng thuế 7% trên tổng doanh thu. Trong đó, 5% là thuế thu nhập cá nhân, 2% là thuế giá trị gia tăng (VAT). Tuy nhiên, hiện nay, một số trường hợp kinh doanh nhà trọ cho thuê cho biết, thu nhập thực tế chỉ đôi ba triệu. 

Hùng (25 tuổi), thuê một căn nhà 4 tầng ở phố Triều Khúc (Hà Nội) để làm mô hình kinh doanh thuê nhà nguyên căn, sau đó chia phòng và cho thuê lại. Nhà có 6 phòng, cho thuê với giá 3 triệu đồng/tháng; mỗi tháng Hùng thu về 18 triệu đồng.

Doanh thu 18 triệu đồng, nhưng Hùng phải trả cho chủ nhà gốc 12 triệu đồng và khoảng 700.000 đồng tiền điện, nước sinh hoạt và tiền vệ sinh. Nếu đóng thuế 7% trên doanh thu, Hùng cần nộp hơn 1,2 triệu đồng. 

Như vậy, sau khi trừ hết các khoản chi phí, tiền lãi Hùng nhận về chỉ khoảng 4 triệu đồng một tháng, chưa kể chi phí sửa chữa phòng ốc mỗi khi hư hỏng.

"Tiền lãi mỗi tháng của tôi không bằng lương công nhân, thậm chí còn không đủ sống ở đất thành phố. Có những quy định chưa phù hợp với thực tế cuộc sống thì cần phải sửa đổi để phù hợp hơn.

Theo tôi, muốn thu thuế với hộ kinh doanh cá thể cần xem xét người nộp thuế thu về được bao nhiêu sau khi trừ các chi phí. Nếu cứ áp đặt mức thuế mà không tính những khoản người nộp thuế phải chi trả, thì không hợp lý", Hùng nói.

Chính sách thuế cần phải rõ ràng, minh bạch

Theo PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh - chuyên gia kinh tế, do sự tăng trưởng của nền kinh tế nên mức thu nhập bình quân đầu người cũng tăng lên, chi tiêu của các cá nhân và hộ gia đình cũng tăng lên.

Do đó, mức doanh thu 100 triệu đồng đối với các hộ kinh doanh được quy định từ năm 2014, đến nay 8 năm là lạc hậu. Rõ ràng mức doanh thu hơn 8 triệu/tháng so với thời điểm hiện nay là quá thấp so với một cơ sở kinh doanh cá nhân hoặc hộ gia đình.

Ông Thịnh cho rằng, nên coi hộ kinh doanh là dạng tiền khởi nghiệp, gia đình có chút vốn nhàn rỗi, có chút lao động, người già về hưu, sinh viên mới ra trường... Họ tận dụng năng lực trong gia đình để sản xuất kinh doanh. Nếu thành công, họ sẽ tự lớn lên thành doanh nghiệp. Có như vậy thì mới khuyến khích họ kinh doanh được.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, tốc độ mất giá do lạm phát nhiều nên cần phải tính lại mức doanh thu như thế nào cho hợp lý, để cho người kinh doanh khi nộp thuế họ sẵn sàng chấp nhận và đặc biệt, để chống tiêu cực, chính sách thuế đối với hộ kinh doanh cần phải minh bạch, rõ ràng.

"Chi phí để quản lý, theo dõi các cá nhân và hộ gia đình cũng cần phù hợp, vừa đảm bảo không sót nguồn thu. Chúng ta cũng nên thu những cái đáng thu, những cái quá bé, hộ kinh doanh nhỏ lẻ, mang hình thức kinh doanh cải thiện thì chúng ta cần phải linh hoạt và nhân văn", PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh nêu ý kiến.