Trọn vẹn một cuộc đời cách mạng, những dấu ấn còn mãi

Vị Bí thư Thành uỷ 23 tuổi đời, 5 tuổi đảng

Đại tướng Nguyễn Quyết sinh năm 1922, quê xã Chính Nghĩa, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Lớn lên gặp cảnh nước mất, nhà tan, với lòng yêu nước nồng nàn và căm thù giặc sâu sắc, 15 tuổi, người thiếu niên yêu nước Nguyễn Quyết rời quê lên Hà Nội, làm thư ký kiêm phát hành cho Báo Đuốc Tuệ - tờ báo của Trung tâm Phật giáo Bắc Kỳ và nhanh chóng tham gia các hoạt động của phong trào dân chủ do Đảng Cộng sản Đông Dương phát động.

Năm 1940, đồng chí Nguyễn Quyết được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Đứng trong hàng ngũ của Đảng, đồng chí đã khẳng định được bản lĩnh, trí tuệ của người đảng viên cộng sản kiên trung, sớm được Đảng giao phó nhiều trọng trách và từng bước gắn bó với mảnh đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Đại tướng Nguyễn Quyết

Cuối tháng 8/1943, Xứ ủy Bắc Kỳ chỉ định đồng chí Nguyễn Quyết tham gia Ban Cán sự Đảng Hà Nội, được phân công phụ trách xây dựng căn cứ ngoại thành và công tác vận động công nhân. Cùng với các đồng chí của mình, đồng chí Nguyễn Quyết đã xây dựng được nhiều cơ sở mới ở nội, ngoại thành, tích cực làm công tác phát triển Đảng..., góp phần vào sự phát triển phong trào cách mạng ở Hà Nội.

Đến mùa hè năm 1944, đồng chí được Trung ương Đảng triệu tập tham dự lớp học quân sự diễn ra gần một tháng tại tỉnh Thái Nguyên để chuẩn bị cho khởi nghĩa.

Khi trở lại Hà Nội, đồng chí Nguyễn Quyết được Thành ủy Hà Nội phân công phụ trách công tác quân sự. Vài tháng sau, đồng chí Nguyễn Quyết được chỉ định làm Bí thư Thành ủy Hà Nội (thay đồng chí Lê Quang Đạo đi nhận nhiệm vụ khác) khi mới 23 tuổi đời, 5 năm tuổi Đảng.

Từ đây, trên cương vị Bí thư Thành ủy Hà Nội, bằng kiến thức được tích lũy và với kinh nghiệm thực tiễn phong phú, đồng chí Nguyễn Quyết đã lãnh đạo quân và dân Hà Nội tiến hành chuẩn bị mọi mặt cho công cuộc khởi nghĩa giành chính quyền.

Ngày 14/8/1945, Nhật đầu hàng đồng minh, thời cơ Tổng khởi nghĩa đã đến. Đảng phát động toàn dân khởi nghĩa. Lãnh tụ Hồ Chí Minh kêu gọi đồng bào cả nước đứng dậy “Đem sức ta mà giải phóng cho ta”.

Quán triệt sâu sắc chủ trương của Đảng, để nắm chắc thời cơ ngàn năm có một, ngày 15/8/ 1945, tại chùa Hà (Dịch Vọng), Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Quyết triệu tập Hội nghị quân sự bất thường với chỉ huy các đội tự vệ để kiểm tra và thống nhất lực lượng, phân công chuẩn bị tổng khởi nghĩa.

Tiếp đó, trong đêm 17/8/1945, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Quyết đã triệu tập hội nghị và ra một quyết định lịch sử: Hà Nội tiến hành khởi nghĩa vào ngày 19/8/1945, đánh đổ chính quyền tay sai, thành lập chính quyền cách mạng của Nhân dân. Hà Nội khởi nghĩa bằng lực lượng tại chỗ. Không chờ quân Giải phóng từ Chiến khu Việt Bắc về.

Quyết định táo bạo ở thời cơ "có một không hai"

Theo Đại tá, PGS.TS Nguyễn Văn Sáu, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự, đây là một quyết định đúng đắn, đầy tự tin, chủ động, sáng tạo và rất độc đáo với một phương thức phù hợp, sát với tình hình thực tế của Hà Nội thời điểm bấy giờ nhưng cũng rất táo bạo và quyết đoán bởi nó xảy ra ở một vị trí chiến lược trong khi chưa nhận được lệnh của Trung ương.

Thành ủy Hà Nội đã không thụ động chờ đợi, không ỷ lại, mà quyết đoán, dám chịu trách nhiệm trước Nhân dân, trước Đảng trong tình thế cấp bách ở một thời cơ có một, không hai trong lịch sử. Quyết định này gắn liền với dấu ấn to lớn của Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Quyết.

Đại tướng Nguyễn Quyết và thế hệ trẻ Thủ đô

Sáng ngày 19/8, cả Hà Nội đỏ rực cờ cách mạng. Theo kế hoạch đã định, hàng vạn nông dân và dân nghèo được tập hợp thành đội ngũ ở Láng, Mọc, kéo ra Ngã Tư Sở, tiến lên chiếm Đại lý Hoàn Long trước khi vào nội thành. Sau đó, cuộc mít tinh khổng lồ của gần 20 vạn người chuyển thành biểu tình thị uy của quần chúng. Đến 5 giờ chiều 19/8, quân Nhật buộc phải rút lui khỏi Hà Nội.

Cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội giành thắng lợi có ý nghĩa quyết định thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước.

Đánh giá về cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 tại Hà Nội, đồng chí Trường Chinh nhận xét: “Thành ủy Hà Nội đã nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, của Bác, đã biết vận dụng một cách sáng tạo tình hình cụ thể lúc bấy giờ để giành chính quyền”.

Đối với đồng chí Nguyễn Quyết, đồng chí Trường Chinh nhấn mạnh: “Trong thời cơ lịch sử có một không hai đó, đã xuất hiện những con người thông tuệ được tôi luyện trong môi trường cách mạng, những trái tim và khối óc không chỉ dựa vào lòng yêu nước nồng nàn mà còn có tư chất tuyệt vời, phán đoán sắc sảo về khả năng thắng lợi của cách mạng với sự nhạy cảm thời cuộc đặc biệt. Ban lãnh đạo của Hà Nội khi đó toàn những người trẻ tuổi, dưới 30, mà người đứng đầu là Bí thư Thành ủy Nguyễn Quyết mới ở tuổi 23 và kinh qua 6 năm tôi luyện trong đấu tranh cách mạng. Thật là tuyệt vời”.

Đại tướng Nguyễn Quyết đã đi xa, nhưng những cống hiến và dấu ấn sâu đậm của Đại tướng đối với Thủ đô vẫn sẽ còn mãi. Đặc biệt, những kinh nghiệm của Đại tướng trong lãnh đạo, chỉ đạo khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Hà Nội là những bài học vô cùng quý giá, cần được chắt lọc, vận dụng sáng tạo để xây dựng Thủ đô Hà Nội giàu đẹp, văn minh, hiện đại.