Phải xác định rõ trách nhiệm của từng tập thể, cá nhân

Điều đáng nói, tình trạng này đã diễn ra từ lâu nhưng việc xử lý như "bắt cóc bỏ đĩa"...

Có mặt trên đường Giải Phóng (Hà Nội) đoạn gần bến xe Giáp Bát và bến xe Nước Ngầm vào giờ cao điểm buổi sáng, chúng tôi thấy nhiều xe khách đi rất chậm hoặc dừng, đỗ bên lề đường để phụ xe xuống mời chào khách lên xe. Khi được hỏi, một lái xe chạy tuyến Hà Nội-Ninh Bình nói: "Lái xe muốn chạy đúng tốc độ quy định, tuy nhiên, do đường đông nên buộc phải đi chậm...". Đó chỉ là lời ngụy biện bởi theo quan sát của chúng tôi, nhiều đoạn đường, xe khách không bị cản trở bởi phương tiện khác mà cố tình chạy chậm để bắt khách. 9 giờ, nhiều xe khách dừng, đỗ thành một hàng dài bên lề đường để chờ đón khách.

Xe khách chạy tuyến cố định thì vậy, xe khách trá hình còn hoạt động phức tạp hơn. Thời gian qua, không ít doanh nghiệp vận tải đã sử dụng những chiêu trò tinh vi để lách luật. Ví dụ, trước đây, theo quy định tại Nghị định số 86/2014/NĐ-CP cho phép xe hợp đồng dưới 10 chỗ không phải đăng ký danh sách hành khách và điểm đón, trả khách với cơ quan chức năng, nhiều nhà xe đã “độ” xe 16 chỗ thành xe 9-10 chỗ, gắn biển xe hợp đồng, xe Limousine để có thể "vô tư" hoạt động như xe khách chạy tuyến cố định, từ đó hình thành nhiều "bến cóc" phức tạp trong các đô thị. 

Xe khách núp bóng xe hợp đồng đón, trả khách tại khu đô thị Nam Trung Yên (Cầu Giấy, Hà Nội) gây ùn tắc giao thông vào giờ cao điểm.

Có doanh nghiệp vận tải sử dụng cả xe biển kiểm soát nước ngoài để hoạt động kinh doanh vận chuyển khách du lịch hai chiều nhằm tránh né các thủ tục kiểm soát. Ngày 18-5 vừa qua, Hiệp hội Vận tải TP Hà Nội đã có công văn gửi các cơ quan quản lý về việc "Kiến nghị dẹp xe dù bến cóc giả danh xe Lào hoạt động tại Việt Nam". Trước đó, Hiệp hội Vận tải TP Hà Nội nhận được phản ánh của các đơn vị vận tải về việc xuất hiện một công ty vận tải với gần 20 đầu xe (loại xe chở khách 40 chỗ) mang biển kiểm soát Lào thường xuyên hoạt động kinh doanh vận tải du lịch và vận chuyển khách trên tuyến Hà Nội-Lào Cai-Sa Pa và Hà Nội-Hạ Long-Cát Bà, dùng thương hiệu Interbus Lines quảng cáo bán vé trên mạng hoặc trực tiếp bán vé cho hành khách... 

Một nguyên nhân khiến tình trạng “xe dù, bến cóc”, xe khách núp bóng xe hợp đồng thêm phức tạp là do hành khách gián tiếp tiếp tay cho vi phạm thông qua việc sử dụng dịch vụ từ các loại xe này. Thực tế, rất nhiều hành khách không quan tâm đến các quy định của pháp luật, cứ vô tư đi "xe dù" cho tiện, bởi trong khi xe khách tuyến cố định chỉ có thể đón, trả tại bến thì "xe dù”, xe khách trá hình thường lựa chọn tuyến đường hoặc vị trí đón, trả khách ở những khu vực đông người như gần trường đại học, bệnh viện... hoặc sẵn sàng đưa, đón tận nơi. Chị Nguyễn Thị Mai ở TP Việt Trì (Phú Thọ) cho biết: “Tôi phải xuống Bệnh viện Đại học Y Hà Nội để khám bệnh định kỳ, thường đi xe Limousine đón tận nhà, đưa đến tận cổng bệnh viện. Mặc dù giá vé có cao hơn xe khách nhưng tôi vẫn lựa chọn loại xe này vì rất thuận tiện”.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Phan Anh Tuấn, Đội trưởng Đội Thanh tra giao thông quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết: “Đơn vị kinh doanh vận tải được đón, trả khách tại các điểm đã ghi trong hợp đồng với danh sách hành khách được chuyển cho sở giao thông vận tải. Tuy nhiên, chúng tôi lại không thể kiểm tra, xác minh được danh sách này đã được gửi đến sở giao thông vận tải hay chưa? Có nhiều trường hợp sau khi chúng tôi kiểm tra thì danh sách mới được gửi đi.

Bên cạnh đó, xe khách trá hình thường lựa chọn khu vực không có biển cấm dừng, đỗ để đặt văn phòng cũng như đón, trả khách nên rất khó khăn cho cơ quan chức năng khi tiến hành xử lý vi phạm”. Để góp phần xử lý tình trạng "xe dù, bến cóc", thời gian vừa qua, Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội đã tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nhiều xe ô tô chở khách có hành vi vi phạm về trật tự, an toàn giao thông thông qua hệ thống camera giám sát lắp đặt trên đường Phạm Hùng, tại khu vực cổng bến xe Mỹ Ðình; trên đường Giải Phóng, tại khu vực cổng bến xe Giáp Bát... Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội đã phát hiện và thông báo vi phạm về hành vi dừng, đỗ phương tiện; đón, trả khách không đúng nơi quy định đến các chủ phương tiện vận tải hành khách, đề nghị đến trụ sở đơn vị để giải quyết... 

“Thời gian tới, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục lắp đặt hệ thống camera giám sát tại những tuyến đường trọng điểm về giao thông để phạt nguội các phương tiện, doanh nghiệp vận tải vi phạm quy định về kinh doanh vận tải bằng xe ô tô. Chúng tôi cũng sẽ tăng cường xử phạt thông qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình của xe...”, đồng chí Phan Anh Tuấn cho biết thêm.

Liên quan đến vấn đề này, Tiến sĩ Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia cho rằng: “Việc xử lý các hành vi vi phạm là cần thiết nhưng mới chỉ là "phần ngọn", khó có thể chấm dứt được tình trạng "xe dù, bến cóc". Để có thể giải quyết triệt để những bất cập nêu trên cần thực hiện các giải pháp đồng bộ, dài hơi. Cần phải đầu tư và bố trí, sắp xếp hợp lý, khoa học các bến xe khách liên tỉnh cũng như mạng lưới xe tuyến, xe buýt bảo đảm thuận tiện cho người dân. Đặc biệt, cần phải xác định rõ trách nhiệm của địa phương và các cơ quan chức năng, cá thể hóa trách nhiệm trong công tác quản lý.

Việc ngăn ngừa, xử lý vi phạm trên những tuyến đường trọng điểm hay xóa bỏ các bến bãi trái phép; kiểm soát hoạt động của các văn phòng xe núp bóng hợp đồng, du lịch... chỉ có thể đạt hiệu quả cao nhất khi chính quyền địa phương nêu cao trách nhiệm, chỉ đạo sát sao, đốc thúc lực lượng chức năng vào cuộc quyết liệt, xử lý trách nhiệm đối với những tập thể, cá nhân không hoàn thành nhiệm vụ... Bên cạnh đó, cần tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý và điều hành hoạt động vận tải, giám sát các hành vi vi phạm để có biện pháp xử lý kịp thời".

Bài và ảnh: HUYỀN TRANG