Bộ trưởng Bộ Y tế lý giải về việc thiếu vắc xin tiêm chủng mở rộng

Tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội ngày 31-5, trước nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội cũng như mối quan tâm của nhiều cử tri, dư luận về vấn đề thiếu vắc xin, thiếu thuốc trong thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã có những trao đổi, giải trình liên quan đến các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thuốc, trang thiết bị y tế.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đã đạt được sau dịch Covid-19, ngành y tế cũng đã bộc lộ nhiều khó khăn, tồn tại, hạn chế và vướng mắc. "Chúng tôi cũng đã nhận thức được vấn đề này... Ngành y tế với quyết tâm cao nhất, đã, đang và sẽ tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tồn tại", Bộ trưởng Đào Hồng Lan nói.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan: Đối với vắc xin nhập khẩu 5 trong 1, do năm 2022 tiến hành các thủ tục đấu thầu mua sắm theo quy định, tuy nhiên không có nhà thầu tham gia nên có tình trạng thiếu trên thị trường.

Nguyên nhân nào thiếu vắc xin?

Lý giải về tình trạng thiếu vắc xin, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, trong nhiều năm qua, Bộ Y tế đã triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng với 10 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em và phụ nữ trong cả nước.

Giai đoạn 2016 - 2020, chương trình được thực hiện theo Quyết định số 1125 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số giai đoạn 2016 - 2020.

Bộ Y tế được bố trí kinh phí ngân sách Trung ương để thực hiện mua sắm tập trung vắc xin cho chương trình tiêm chủng mở rộng, thuốc chống lao, thuốc kháng HIV ARV và Vitamin A, ký hợp đồng với nhà cung ứng cấp phát cho các địa phương thực hiện, trong đó đối với các vắc xin sản xuất trong nước gồm 9 loại. Các vắc xin này chỉ có một nhà sản xuất trong nước, mỗi đơn vị sản xuất từ 2 đến 4 loại vaccine. Đây là các đơn vị thuộc Bộ Y tế nên Bộ đã thực hiện cơ chế đặt hàng đối với tất cả các loại vắc xin sản xuất trong nước theo đúng quy định.

Đối với các vắc xin nhập khẩu, Bộ Y tế đã thực hiện cơ chế mua sắm thông qua tổ chức UNICEF theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt theo Điều 26 của Luật Đấu thầu hoặc thực hiện đấu thầu tập trung đối với các loại vắc xin đủ điều kiện có 3 đăng ký trở lên.

Đến giai đoạn năm 2021 - 2022, do Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số theo Quyết định 1125 chỉ được thực hiện đến hết năm 2020; đồng thời theo Luật Đầu tư công sửa đổi năm 2019 không còn Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số mà chỉ còn một số hoạt động được lồng ghép vào nội dung chi của Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 và không có nội dung mua vắc xin. Các nội dung còn lại chuyển thành các nhiệm vụ thường xuyên của các Bộ, các cơ quan Trung ương và các địa phương.

Do vậy, Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng, để có lộ trình phù hợp khi chuyển đổi cơ chế tự mua sắm bằng ngân sách Trung ương chuyển giao cho các địa phương triển khai thực hiện, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 129 năm 2020 về phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021. Theo đó, Bộ Y tế được giao dự toán ngân sách Trung ương thực hiện mua sắm để cung ứng vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng bảo đảm cho hai năm 2021 - 2022.

"Năm 2022, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng đến việc triển khai một số nội dung của Chương trình này ở nhiều địa phương", Bộ trưởng Đào Hồng Lan lý giải.

Bộ Y tế trong thời gian vừa qua đã chỉ đạo các tỉnh, thành phố tăng cường triển khai tiêm thường xuyên trong các tháng cuối năm và rà soát các đối tượng tiêm vét, tiêm bổ sung, tiêm bù cho đối tượng trẻ em, phụ nữ trên toàn quốc.

Năm 2023, nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho địa phương, Bộ Y tế đã đề nghị Bộ Tài chính xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, trong đó đề nghị bố trí kinh phí thực hiện các nhiệm vụ chuyển từ Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số về nhiệm vụ thường xuyên để mua vắc xin Chương trình tiêm chủng mở rộng, thuốc chống lao cho đối tượng không có thẻ bảo hiểm y tế, thuốc ARV và vitamin A cho trẻ em.

"Tuy nhiên, trách nhiệm thuộc Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên của các Bộ, ngành, địa phương nên theo quy định của Luật Đầu tư công, phân cấp ngân sách nhà nước, Bộ Y tế không được phân kinh phí để triển khai thực hiện nhiệm vụ này", Bộ trưởng Đào Hồng Lan phân tích.

Thiếu vắc xin 5 trong 1 vì không có nhà thầu tham gia

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, thời gian qua, Bộ Y tế cũng đã rà soát nguồn vắc xin "gối đầu" từ năm 2022 chuyển sang đến nay. Đối với các vắc xin sản xuất trong nước, chương trình tiêm chủng mở rộng đã cung ứng đủ số lượng vắc xin của năm 2022 và "gối đầu" đến tháng 7-2023.

Riêng vắc xin viêm gan B, vắc xin phòng lao sử dụng đến tháng 8-2023. Các vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin sởi, Rubella,... đủ dùng đến quý III, quý IV năm 2023. Các vắc xin uốn ván, bại liệt, thực hiện tại các tuyến đủ đáp ứng đến hết năm 2023.

Hiện nay, Chương trình tiêm chủng mở rộng vẫn tiếp tục triển khai tiêm các vắc xin sẵn có tại các điểm tiêm chủng của xã, phường. Đối với các vắc xin chống lao, ARV, vitamin A liều cao, Bộ Y tế tích cực làm việc với các nhà tài trợ và sử dụng nguồn thuốc sẵn có để bảo đảm cung ứng cho các địa phương. Bộ Y tế đang triển khai chiến dịch bổ sung vitamin A cho trẻ em trên toàn quốc, bắt đầu từ Ngày Quốc tế thiếu nhi (1-6-2023) và hiện nay các địa phương đang tích cực triển khai nhiệm vụ này.

Đối với vắc xin nhập khẩu 5 trong 1, do năm 2022 tiến hành các thủ tục đấu thầu mua sắm theo quy định, tuy nhiên không có nhà thầu tham gia nên có tình trạng thiếu trên thị trường.

Để bảo đảm vắc xin năm 2023, người đứng đầu Bộ Y tế cho biết, Bộ đã làm việc, lắng nghe và trao đổi với các địa phương, trình Chính phủ tờ trình và dự thảo Nghị quyết về nội dung này. Thủ tướng Chính phủ, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã chỉ đạo quyết liệt Bộ Y tế phối hợp cùng Bộ Tài chính bố trí kinh phí, ngân sách Trung ương năm 2023 để Bộ Y tế triển khai mua sắm theo quy định như những năm trước đây.

Để triển khai nhiệm vụ này, Bộ Y tế đã có công văn gửi 63 tỉnh, thành phố và đến nay đã tổng hợp đủ nhu cầu của 63 tỉnh liên quan đến đề nghị mua vắc xin trong cả nước...

Đồng thời, để triển khai nội dung này có căn cứ pháp lý, Quốc hội đã có giám sát về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng. Chính phủ và đoàn giám sát cũng đã đồng thuận trình Quốc hội với nội dung tiếp tục triển khai thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng.

Để thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện, đề nghị Quốc hội cho bổ sung nội dung bố trí nguồn ngân sách Trung ương để tiếp tục thực hiện chương trình mở rộng trong bối cảnh Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số đã kết thúc. Nội dung trên nằm trong dự thảo Nghị quyết của kỳ họp Quốc hội này.

THẢO NGUYÊN