Ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong việc tinh gọn tổ chức bộ máy

Ảnh minh họa. Nguồn: internet

Cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sáp nhập đơn vị hành chính các cấp ở nước ta đang được triển khai mạnh mẽ, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới, tạo nền tảng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ.

Để đất nước thực sự vươn mình, phát triển nhanh chóng, bền vững hơn nữa, chúng ta cần tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng tạo động lực, nền tảng mới cho phát triển - cuộc cách mạng về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Cùng với đó, đổi mới tư duy, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, nâng cao vai trò khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo trong phát triển bền vững đất nước. Điều này được khẳng định trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Theo đó, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh, văn minh trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực; được triển khai quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, nhất quán, lâu dài với những giải pháp đột phá, mang tính cách mạng. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Một trong các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong Nghị quyết số 57-NQ/TW là đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực.

Tinh gọn bộ máy đi đôi với đổi mới quản trị quốc gia

Tinh gọn bộ máy nhằm loại bỏ sự cồng kềnh, trùng lặp chức năng, giảm chi phí vận hành. Nhưng nếu chỉ tinh gọn bộ máy mà không thay đổi quản trị thì dẫn đến thiếu người làm, thiếu công cụ, hiệu quả giảm. Nếu chỉ thay đổi cách làm mà không tinh gọn bộ máy thì vẫn chồng chéo, vẫn lãng phí, trì trệ cũ vẫn tồn tại, công nghệ mới đưa vào không chạy được. Nếu kết hợp cả hai thì bộ máy nhỏ hơn nhưng hiệu lực, hiệu quả và hiệu năng hơn. Bởi vậy, tinh gọn bộ máy là điều kiện cần, nhưng thay đổi quản trị quốc gia và công nghệ mới là điều kiện đủ để cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy thành công.

Đổi mới quản trị quốc gia giúp tăng tính minh bạch, trách nhiệm giải trình. Trong bối cảnh mới với công nghệ số và sự tham gia rộng rãi của người dân và toàn xã hội, mọi thứ không còn là bí mật nữa, thì mọi hoạt động của cơ quan Nhà nước, cán bộ, công chức cần vận hành theo nguyên tắc: “tối đa hóa công khai” và “tối thiểu hóa bí mật”.

Mọi hoạt động của cơ quan Nhà nước cần vận hành theo nguyên tắc công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, đặc biệt trong việc ra quyết sách và cung cấp thông tin liên quan đến lợi ích của người dân. Trách nhiệm giải trình giúp gia tăng niềm tin và sự tham gia của xã hội; đồng thời, tạo môi trường lành mạnh, ngăn ngừa tình trạng thông tin sai lệch, tin giả.

Vận hành một cổng duy nhất về dịch vụ công

Cổng dịch vụ công quốc gia được nâng cấp để trở thành "một cửa" duy nhất về cung cấp dịch vụ công trực tuyến của quốc gia, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Duy Hoàng - Cục trưởng Cục Kiểm soát thủ tục hành chính Văn phòng Chính phủ, Cổng dịch vụ công quốc gia được kết nối liên thông thông suốt với hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của các bộ ngành, địa phương.

Như vậy, Cổng dịch vụ công quốc gia đã nâng cấp, kết nối thông suốt với 34/34 Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, đáp ứng yêu cầu 120.000 người dùng đồng thời. Từ ngày 1/7/2025 đến nay, hệ thống ghi nhận số lượng người dùng cao nhất đạt khoảng 50.000 người dùng đồng thời (41,6% công suất).

Với việc vận hành duy nhất một cổng dịch vụ công, người dân, doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ trực tuyến mọi lúc, mọi nơi thông qua máy tính, điện thoại di động, máy tính bảng kết nối với internet.

Qua đó, cổng dịch vụ công quốc gia sẽ chuyển hồ sơ đến Trung tâm Phục vụ hành chính công các cấp để tiếp nhận giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số hỗ trợ chính quyền cấp xã

Khi bỏ cấp quận, huyện thì công việc ở cấp xã tăng lên gấp nhiều lần dẫn đến tình trạng làm cho xã quá tải. Vì vậy phải đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để quản lý và nâng cao hiệu quả công việc.

Chúng ta có thể thiết kế lại các việc của xã để chia làm 3 loại: Loại 1 là những việc cứng phải xử lý tại xã, phải gần dân (như quốc phòng an ninh, quản lý đất đai, xây dựng, tư pháp); loại 2 là những việc có thể làm tập trung tại tỉnh, như những việc hành chính, đã có cơ sở dữ liệu, đã có định dạng, có tính lặp lại, mẫu hóa cao, xử lý tập trung, không cần cán bộ xã xác minh thực địa, đó là hầu hết các dịch vụ công, các báo cáo định kỳ, dự toán thu chi thường xuyên, xác nhận hộ nghèo mà tỉnh đã có dữ liệu, đây là những việc có thể tự động hóa và làm tập trung được; loại 3 là các việc mà xã có thể thuê ngoài (như xử lý rác, chăm sóc cây xanh, quản lý nhà văn hóa, thư viện, vận hành hệ thống đèn đường, chiếu sáng,...).

Với việc đổi mới sáng tạo chuyển đổi số như trên thì công việc của xã sẽ giảm đi và người của xã sẽ tập trung vào làm tốt nhất các việc gần dân giúp cho hoạt động của xã có hiệu quả hơn.