Che Guevara - nguồn cảm hứng văn học nghệ thuật

PV: Điều gì ở nhân vật Che Guevara cuốn hút một người đọc và cũng là người làm công việc nghiên cứu như chị?

TS Hà Thanh Vân: Tôi nghiên cứu về văn học nghệ thuật nhưng rất yêu thích lịch sử, do vậy đọc sách về lịch sử cũng là một thói quen. Ngoài ra, với nhân vật Che Guevara, điều tôi quan tâm không chỉ xuất phát từ sự yêu thích lịch sử mà còn vì nhà lãnh đạo này đã từ một nhân vật lịch sử, trở thành nguồn cảm hứng cho văn học nghệ thuật, đặc biệt trong văn hóa đại chúng trên toàn cầu. Ông được nhắc đến trong hàng trăm ca khúc, trong nhiều bộ phim. Nhiều bức chân dung của ông trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ và thậm chí được in trên các vật phẩm lưu niệm. Mặt khác, chính bản thân Che Guevara không chỉ là một nhà lãnh đạo cách mạng mà ông còn là một tác giả viết sách, trong đó nổi tiếng nhất là loạt nhật ký của ông. Vì thế tôi quan tâm đến Che Guevara không chỉ xuất phát từ tình cảm ngưỡng mộ một huyền thoại mà còn vì lý do công việc chuyên môn.

Tiến sĩ Hà Thanh Vân. Ảnh do nhân vật cung cấp

PV: Khi đọc “Nhật ký Che Guevara-Những ngày cuối cùng”, chị thấy cuốn sách có điều gì thu hút, ấn tượng với một người đọc? Chị đã từng đọc một tác phẩm nào viết về Che Guevara trước đó lần nào chưa?

TS Hà Thanh Vân: Che Guevara viết nhiều nhật ký trong suốt cuộc đời của ông, từ khi còn trẻ đến trước khi ông qua đời. Tuy nhiên, ở Việt Nam mới chỉ dịch và xuất bản cuốn sách "Che Guevara-Nhật ký hành trình xuyên châu Mỹ La tinh bằng xe gắn máy" kể về chuyến hành trình xuyên Nam Mỹ của ông thời trai trẻ, và tôi đã đọc rồi. Ngoài ra, tôi có đọc một số sách tiếng Anh viết về Che Guevara. Còn cuốn sách “Nhật ký Che Guevara-Những ngày cuối cùng” lại là một cuốn nhật ký đặc biệt, ghi chép lại những ngày cuối đời của ông và cũng là những ngày tháng gian khổ nhất, hào hùng nhất, khiến ông trở thành một huyền thoại và thần tượng toàn cầu. Tôi cho rằng đây là điều ấn tượng nhất. Thái độ của Che thể hiện trong cuốn nhật ký làm cho tôi xúc động, đó là sự ung dung, bình thản trước những khó khăn, nguy hiểm đến tính mạng, trong khi ông có thể hoàn toàn lựa chọn cho mình điều ngược lại. Tôi nghĩ phẩm chất mà tôi ấn tượng nhất về Che là sự dấn thân. Còn những dòng nhật ký thì thật sự đều rất cuốn hút và xúc động, nhất là những đoạn cuối cùng, trước khi Che Guevara qua đời.

PV: Cuốn nhật ký của Che Guevara mới phát hành ở Việt Nam này có khiến chị liên tưởng đến những cuộc chiến tranh du kích của các chiến sĩ ta thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ?

TS Hà Thanh Vân: Khi đọc cuốn sách này, tôi nghĩ ngay đến những cuộc chiến tranh du kích của quân và dân Việt Nam trong thế kỷ 20, tôi nhớ đến “Nhật ký Đặng Thùy Trâm”, “Nhật ký Nguyễn Văn Thạc”, nhớ đến hồi ký của nhiều vị tướng lĩnh. Thật sự có rất nhiều điểm giống nhau, bởi vì lý tưởng tương đồng. Tinh thần chiến đấu dũng cảm, niềm tin vào lý tưởng, sự không khoan nhượng với những bất công, thù địch và sự hy sinh cao cả... đều là những điểm gặp gỡ nhau. Chính vì thế, cố lãnh tụ Fidel Castro đã từng nói: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”.

PV: Trân trọng cảm ơn chị!

 LÂM HUY THẢO (thực hiện)