Đề xuất cơ chế đấu thầu cho dự án điện gió, điện mặt trời lỗi hẹn giá FIT

Bộ Công thương vừa có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng quyết định về quy định cơ chế đấu thầu mua điện từ dự án điện gió, điện mặt trời.

Theo đó, đối tượng tham gia đấu thầu là các dự án, phần dự án điện mặt trời, điện gió đã và đang triển khai đầu tư nhưng không kịp mốc thời gian theo quy định tại Quyết định số 39/2018/QĐ TTg ngày 10/9/2018 và Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg ngày 6/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ.

Giá thầu của dự án phải nằm trong khung giá phát điện do Bộ Công thương ban hành. Đơn vị tổ chức đấu thầu là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Theo Bộ Công thương, giá FIT (ưu đãi) là cơ chế khuyến khích của Nhà nước chỉ được áp dụng trong thời gian nhất định để khuyến khích thu hút đầu tư vào những lĩnh vực cần đầu tư, ở đây là lĩnh vực điện gió, điện mặt trời.

Trong bối cảnh giá năng lượng tái tạo trên thế giới có xu hướng giảm và tại thời điểm hiện nay khi quy mô phát triển năng lượng tái tạo đã trở nên cạnh tranh hơn, việc xem xét, chuyển dịch sang chính sách cạnh tranh, tiệm cận thị trường là phù hợp với chủ trương của Chính phủ và xu hướng phát triển trên thế giới.

Mặt khác, theo Bộ Công thương, việc giữ nguyên các cơ chế ưu đãi tại các quyết định nêu trên sẽ có ít nhất 3 hạn chế.

Thứ nhất, thời hạn hợp đồng mua bán điện 20 năm là không phù hợp do hiện nay chi phí sản xuất điện gió và điện mặt trời có xu hướng giảm hơn so với thời điểm ban hành cơ chế FIT với hiệu suất công nghệ cải thiện, quy mô và kinh nghiệm phát triển.

Thứ hai, giá điện được điều chỉnh theo biến động tỷ giá VNĐ/USD cũng không phù hợp theo quy định tại Pháp lệnh Ngoại hối 2013, các thông tư quy định hạn chế sử dụng ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước.

Thứ ba, đến nay, điện gió và điện mặt trời ở nước ta đã chiếm 26% tổng công suất lắp đặt, việc bên mua điện có trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện sản xuất của các nhà máy điện dẫn đến bất bình đẳng với nhiều nhà máy điện khác trong hệ thống, ảnh hưởng an ninh hệ thống điện.

Do đó, Bộ Công thương đề xuất xây dựng cơ chế áp dụng đối với dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp đảm bảo thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành tại Thông báo số 55 ngày 26/2/2022.

Về xây dựng khung giá phục vụ cho việc đấu thầu, Bộ Công thương đề xuất, phương pháp xây dựng khung giá tương tự phương pháp quy định tại Thông tư 57/2014/TT-BCT ngày 19/12/2014 của Bộ trưởng Bộ Công thương quy định phương pháp, trình tự và ban hành khung giá phát điện có điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng áp dụng là các nhà máy điện mặt trời, nhà máy điện gió.

Cụ thể, thời hạn của các hợp đồng mua bán điện và giá điện áp dụng từ năm 2022 đến hết năm 2025. Sau năm 2025, các đơn vị tiếp tục tham gia đấu thầu theo quy định do Thủ tướng hoặc Bộ Công thương ban hành.

Giá mua điện tính bằng tiền Việt Nam, không điều chỉnh theo biến động tỷ giá VNĐ/USD. Nhà máy điện được EVN huy động theo nhu cầu của hệ thống điện, đảm bảo an ninh hệ thống điện quốc gia.

Bên cạnh đó, xét tính cấp bách của việc xây dựng và ban hành quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công thương đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao bộ này chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ theo trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng và ban hành quyết định nêu trên. Thời gian dự kiến trình dự thảo quyết định là tháng 5 tới.

Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công thương xây dựng và ban hành thông tư quy định khung giá áp dụng cho các dự án chuyển tiếp có hiệu lực đồng thời với quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Liên quan đến đề xuất áp dụng cơ chế đầu thầu giá mua điện, đại diện một số nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời tỏ ra đồng tình, vì đây là phương án đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư cho rằng, cơ chế đấu thầu cho các dự án điện gió, điện mặt trời sẽ tiến hành 5 năm một lần, sau 5 năm sẽ thực hiện đấu thầu lại là không phù hợp, đánh đố nhà đầu tư.

"Thời gian 5 năm là quá ngắn, quá trình đầu tư cũng như xây dựng một dự án điện gió rất phức tạp, mất nhiều thời gian. Trong khi đó, cứ 5 năm lại đấu thầu lại thì rất khó để nhà đầu tư ổn định sản xuất cũng như tính toán phương án tài chính", đại diện một nhà đầu tư điện gió nhìn nhận.