Tái định hình không gian phát triển kiến tạo “siêu vùng” kinh tế

Kiến tạo các "siêu vùng" và củng cố chuỗi giá trị

Việc sáp nhập đã tái cấu trúc đáng kể trong công tác quy hoạch và quản lý không gian phát triển. Thay đổi này thể hiện rõ qua sự chuyển dịch thẩm quyền lập và phê duyệt quy hoạch. Khi cấp huyện bị bãi bỏ, nội dung quy hoạch vùng huyện sẽ được tích hợp vào quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch vùng đô thị mở rộng.

Trong mô hình chính quyền hai cấp, UBND tỉnh trở thành cơ quan duy nhất có thẩm quyền lập, thẩm định và phê duyệt các loại quy hoạch đô thị, bao gồm cả quy hoạch chung cho các đô thị loại IV, V và quy hoạch phân khu, chi tiết cho các khu vực phát triển mới. Thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chung các đô thị loại V (trước đây do huyện quản lý) cũng chuyển giao cho UBND tỉnh hoặc các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh.

Sự tập trung quyền lực này đã tạo điều kiện cho các địa phương khắc phục tình trạng phân mảnh, chồng chéo trước đây, mở ra không gian phát triển thống nhất, có tính liên kết cao và khai thác tối đa lợi thế vùng. Thay vì phân bổ rải đều, quy hoạch đô thị được tập trung theo các trục hành lang tỉnh hoặc vùng đô thị hóa liên xã, như mô hình phát triển đô thị dọc các tuyến giao thông huyết mạch.

Bên cạnh đó, việc sáp nhập các tỉnh đã tạo ra nền tảng vững chắc cho việc hình thành các "siêu vùng" kinh tế, thúc đẩy sự phát triển hài hòa và bền vững. Điều này đặc biệt thể hiện rõ ở các vùng kinh tế trọng điểm.

Điển hình như vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, việc sáp nhập Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình (nay là tỉnh Ninh Bình) đã mở rộng không gian phát triển, tăng cường kết nối hạ tầng và chuỗi cung ứng. Đặc biệt, việc sáp nhập Bắc Ninh và Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh) đã tạo ra một "siêu vùng" công nghiệp lớn, kết nối hệ sinh thái công nghiệp đã thiết lập tại Bắc Ninh với thị trường lao động và đất công nghiệp dồi dào tại Bắc Giang để tập trung vào công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao.

Tại vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ, theo quy hoạch đến năm 2050, vùng này được định hướng trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực Đông Nam Á. Việc Sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, huyện Nhơn Trạch (Đồng Nai) vào TP HCM, và sáp nhập Bình Phước vào Đồng Nai tạo ra một vùng động lực mạnh mẽ về công nghiệp, logistics, thương mại, gắn kết với hành lang kinh tế Tây Nguyên và Campuchia.

Các trung tâm công nghiệp cũng được củng cố mạnh mẽ sau sáp nhập. Ví dụ, Đồng Nai (sáp nhập với Bình Phước) đang đẩy mạnh đầu tư vào ba khu công nghiệp mới quy mô lớn gần Sân bay quốc tế Long Thành, dự kiến thu hút 12,7 tỷ USD FDI và tạo ra hàng chục nghìn việc làm.

Tiết kiệm ngân sách và thu hút đầu tư

Một trong những lợi ích lớn nhất của công cuộc sáp nhập, mở ra các "siêu vùng" kinh tế là việc tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành bộ máy hành chính, ước tính khoảng 11,2 tỷ USD mỗi năm, tương đương 3,8% GDP. Khoản tiết kiệm này đến từ việc cắt giảm số lượng cán bộ lãnh đạo, sở, ban, ngành và các cơ quan trùng lặp. Nguồn lực này có thể được tái phân bổ một cách chiến lược để đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên như y tế, giáo dục, hạ tầng, tạo động lực phát triển kinh tế.

Việc hình thành các "siêu vùng" kinh tế với quy mô lớn về diện tích và dân số cũng tăng cường khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư trong nước và FDI. Các doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các dự án lớn, khai thác tiềm năng kinh tế khu vực hiệu quả hơn. TP HCM sau sáp nhập đã trở thành đầu tàu kinh tế quốc gia, dẫn đầu cả nước về thu hút FDI. Tương tự, Bắc Ninh (sáp nhập với Bắc Giang) và Đồng Nai (sáp nhập với Bình Phước) cũng vươn lên trở thành các "siêu vùng" kinh tế mạnh mẽ, củng cố vị thế là những trung tâm công nghiệp hàng đầu.

Hơn nữa, việc sáp nhập tạo nên các "siêu vùng kinh tế đã mở ra điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư phát triển hạ tầng liên vùng, tập trung nguồn lực để xây dựng các công trình trọng điểm có tác động lớn đến cả vùng. Các dự án giao thông lớn tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam như Sân bay quốc tế Long Thành và các tuyến cao tốc sẽ trở thành động lực chính cho sự phát triển.

Việc tái cấu trúc hành chính là cơ hội để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng, từ dựa vào lao động giá rẻ và tài nguyên sang dựa vào năng suất, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và các ngành công nghiệp công nghệ cao. Các "siêu vùng" kinh tế mới đang tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và kinh tế xanh.

Kinh nghiệm từ các quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc và Đan Mạch cho thấy, sáp nhập đơn vị hành chính giúp tinh gọn bộ máy, giảm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ. Điều này củng cố niềm tin vào tính đúng đắn của chủ trương sáp nhập tại Việt Nam.

Đảng và Nhà nước đã thể hiện quyết tâm cao độ qua việc ban hành các cơ sở pháp lý vững chắc và lộ trình rõ ràng. Với sự đồng thuận của Nhân dân và sự quyết liệt trong hành động của chính quyền, Việt Nam đang tiến những bước vững chắc trên con đường xây dựng một nền hành chính phục vụ, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế - xã hội và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.