Đại biểu Quốc hội: Cần nêu cao yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh liên quan đến tài nguyên đất hiếm

Phát biểu thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) nhấn mạnh, việc xác định đất hiếm là tài nguyên đặc biệt quan trọng cần được thống nhất quản lý ở cấp quốc gia là định hướng hoàn toàn phù hợp với yêu cầu phát triển dài hạn của đất nước.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) phát biểu thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Ảnh: TRỌNG HẢI

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, cần đặt yêu cầu môi trường lên cao nhất bởi đất hiếm không chỉ là khoáng sản chiến lược mà còn là tài nguyên có hệ số rủi ro môi trường rất lớn. Do đó, cần đặt ra các ngưỡng an toàn kỹ thuật bắt buộc, công nghệ khép kín, mô hình hóa phát tán phóng xạ, hệ thống quan trắc liên tục, phương án xử lý bùn thải đạt tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu phục hồi về môi trường ngay sau khi khai thác. Chỉ những doanh nghiệp có năng lực công nghệ, tài chính, hệ thống quản trị môi trường đạt chuẩn quốc tế mới được tham gia. Đại biểu cũng đề nghị, cần nhấn mạnh vai trò giám sát độc lập của cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia trong toàn bộ hoạt động về đất hiếm từ thẩm định công nghệ, đánh giá rủi ro, kiểm tra hiện trường đến giám sát xử lý chất thải và phục hồi môi trường.

Với tài nguyên chiến lược như đất hiếm, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nhấn mạnh, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia phải đặt ở mức cao hơn so với các loại khoáng sản thông thường. Đất hiếm gắn với ngành công nghiệp trọng yếu có ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng vật liệu công nghệ cao, an ninh năng lượng, vì vậy, mọi dự án thăm dò, khai thác tại những khu vực nhạy cảm đều cần được đánh giá kỹ lưỡng về quốc phòng, an ninh. Đại biểu đề xuất bổ sung vào dự thảo luật quy định trước khi trình hồ sơ thăm dò, khai thác khoáng sản đất hiếm ở khu vực nhạy cảm, khu vực liên quan đến quốc phòng, an ninh phải có ý kiến thẩm định bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an về các nội dung liên quan đến bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đây là giải pháp cần thiết để bảo đảm quản lý thống nhất tài nguyên chiến lược, đồng thời, phòng ngừa rủi ro liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia.

Quang cảnh phiên họp ngày 1-12 tại Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV. Ảnh: TRỌNG HẢI

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (đoàn Đồng Nai) nhìn nhận, đất hiếm là tài nguyên chiến lược đặc biệt, là một phần không thể thiếu của cuộc sống hiện đại, sử dụng trong các công nghệ then chốt. Nhu cầu toàn cầu về đất hiếm tăng lên trong bối cảnh diễn ra quá trình chuyển đổi xanh và phát triển trí tuệ nhân tạo. Đất hiếm giữ vai trò chiến lược trong nhiều ngành công nghiệp quan trọng mới nổi như công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi năng lượng, công nghiệp quốc phòng, nhu cầu sử dụng ngày càng gia tăng trên thế giới.

Theo đại biểu Điểu Huỳnh Sang, đây là loại hàng hóa đặc biệt, tạo ảnh hưởng lớn đến quốc phòng, an ninh, ngoại giao, cần có cơ chế quản lý chặt chẽ với các hoạt động liên quan đến loại khoáng sản này. Đại biểu bày tỏ thống nhất với dự thảo luật nhằm quản lý chặt chẽ đất hiếm, tạo hành lang pháp lý quan trọng, tạo động lực thúc đẩy ngành công nghiệp khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản đất hiếm được đồng bộ, hiệu quả, bền vững.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị, ban soạn thảo cần nghiên cứu thiết kế chương riêng quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng để bảo đảm tính ổn định, phổ quát, lâu dài của luật, phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước.

MẠNH HƯNG