Chính quyền địa phương 2 cấp: Hà Nội “gỡ khó” để vận hành thông suốt

Hà Nội tháo gỡ khó khăn khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh: Đô Tâm

Sáng 3/10, Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị giao ban trực tuyến quý III/2025 với lãnh đạo 126 xã, phường để tháo gỡ vướng mắc trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Còn khó khăn khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Hội nghị tập trung tháo gỡ khó khăn ở 3 nhóm nội dung. Đó là: Vướng mắc trong phân cấp quản lý, duy tu, duy trì kết cấu hạ tầng giao thông, kết cầu hạ tầng kỹ thuật, các nhóm dịch vụ công ích (cây xanh, chiếu sáng, thoát nước, công viên, giao thông...).

Đồng thời, xem xét gỡ khó ở lĩnh vực đầu tư các công trình hạ tầng kỹ thuật theo tuyến giao cấp xã làm chủ đầu tư; phân định về thẩm quyền thẩm định, phê duyệt quy hoạch của UBND cấp xã.

Bên cạnh đó, tập trung tháo gỡ công tác tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính tại cấp xã từ ngày 1/7/2025 đến nay.

Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, thành phố Hà Nội đã chủ động ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, bảo đảm các dịch vụ công ích như duy tu hạ tầng, cây xanh, chiếu sáng, thoát nước, công viên... Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy còn nhiều khó khăn, bất cập cần sớm được tháo gỡ.

Theo phản ánh của các địa phương, một trong những khó khăn lớn trong lĩnh vực thoát nước là nhiều gói thầu duy tu, duy trì đã hết hạn hoặc chưa có hợp đồng mới, gây ra khoảng trống pháp lý và nguy cơ gián đoạn cung cấp dịch vụ. Trong lĩnh vực chiếu sáng công cộng, hàng trăm trạm đèn vẫn đang dùng chung nguồn điện giữa đường phố và ngõ ngách, khó khăn trong việc xác định chủ thể thanh toán chi phí.

Ở mảng cây xanh, công viên, nhiều công viên, vườn hoa chưa được ký hợp đồng duy trì, dẫn đến cỏ dại mọc, rác thải tồn đọng, cây xanh xuống cấp, ảnh hưởng mỹ quan đô thị. Đối với công trình ngầm hạ tầng kỹ thuật, do chưa có định mức kinh tế kỹ thuật từ Bộ Xây dựng, việc tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị quản lý chưa thể triển khai. Nhiều công trình mới đầu tư chưa bàn giao càng khiến công tác quản lý, bảo trì gặp nhiều lúng túng.

Nêu thực tế tại địa phương, Chủ tịch UBND xã Mỹ Đức Nguyễn Quang Đường phản ánh, với các tuyến đường lớn đi qua thị trấn, ranh giới quản lý giữa thành phố và xã chưa rõ ràng. Bên cạnh đó, việc thiếu hụt nhân lực cũng khiến các mảng công việc tại cấp xã như giao thông, cây xanh, chiếu sáng… khó đáp ứng yêu cầu.

Phản ánh những khó khăn lớn về kinh phí do diện tích tự nhiên rộng, các tuyến đường thuộc cấp xã quản lý nhiều, Chủ tịch UBND xã Phú Xuyên Bùi Công Thản cho rằng, thành phố cần hỗ trợ xây dựng hạ tầng khung để có cơ sở khai thác quỹ đất, tạo nguồn thu để tái đầu tư. Riêng lĩnh vực chiếu sáng, mỗi năm địa phương phải chi hơn 4 tỷ đồng từ nguồn chi thường xuyên, gây áp lực lớn cho ngân sách.

Liên quan đến việc phân quyền cho cấp xã làm chủ đầu tư các công trình hạ tầng kỹ thuật theo tuyến, Chủ tịch UBND xã Dân Hòa Đinh Hữu Bình đánh giá là đúng đắn, giúp tăng tính linh hoạt và người dân có thể giám sát chất lượng công trình. Tuy nhiên, xã kiến nghị, thành phố cho phép giữ lại phần lớn nguồn thu từ đấu giá đất để đầu tư hạ tầng tại địa phương, đồng thời, rút ngắn thủ tục giải ngân đối với các dự án nhỏ.

Tại xã Minh Châu - xã đảo duy nhất của Hà Nội, Chủ tịch UBND xã Bùi Thái Sơn bày tỏ lo ngại vì nguồn thu hạn chế, không đủ bảo đảm duy tu cây xanh, chiếu sáng... Ông mong muốn, thành phố có chính sách hỗ trợ đặc thù, đồng thời, quan tâm đầu tư hạ tầng bến phà đang phục vụ hàng nghìn lượt người dân, học sinh mỗi ngày để tạo điều kiện thuận lợi cho Nhân dân địa phương.

Từ những ý kiến từ cơ sở khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy, mỗi địa phương đều có khó khăn riêng, nhưng điểm chung là đều mong muốn thành phố sớm hoàn thiện cơ chế phân cấp rõ ràng, hỗ trợ nguồn lực để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả.

Tạo điều kiện tốt nhất cho cấp xã khi thực hiện chính quyền 2 cấp

Trước những khó khăn, kiến nghị từ địa phương, lãnh đạo các sở, ngành đã có những chia sẻ, giải đáp. Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh, thành phố sẽ phối hợp cùng các xã, phường rà soát chi tiết từng tuyến đường, công trình để xác định danh mục phân cấp cụ thể, tránh chồng chéo. Về cây xanh, UBND cấp xã có quyền cấp phép chặt hạ, dịch chuyển trong phạm vi công viên, ngõ ngách - đây là bước phân quyền rõ ràng, gắn trách nhiệm với cơ sở.

Liên quan đến công tác thu gom, vận chuyển rác thải, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, thành phố đang xây dựng quy trình kỹ thuật phù hợp với việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Quy chế phối hợp sắp tới sẽ làm rõ trách nhiệm của doanh nghiệp, sở, ngành và chính quyền địa phương; đồng thời, đặt trọng tâm vào ý thức người dân trong việc đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định.

Về nguồn lực tài chính, Sở Tài chính cho biết, chênh lệch nguồn thu từ đấu giá đất giữa các địa phương sẽ được rà soát để điều chỉnh, bảo đảm sự công bằng. Thành phố sẽ xem xét cơ chế phân bổ phù hợp với nhu cầu, nhất là tại các xã, phường khó khăn, qua đó tạo nguồn lực ổn định cho việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Chia sẻ về thực hiện chính quyền 2 cấp trên địa bàn Thủ đô, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, thời gian qua, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc quyết tâm, nhất là ở cấp xã, để bảo đảm vận hành bộ máy, cán bộ, công chức đã làm việc rất vất vả, làm ngày, làm đêm.

Nhấn mạnh Hà Nội có đặc thù là khối lượng công việc rất lớn, đặc biệt là khối lượng thủ tục hành chính, Chủ tịch thành phố yêu cầu, tiếp rà soát cắt giảm thủ tục hành chính, tổ chức lại quy trình bảo đảm hiệu quả cao để phục vụ tốt nhất người dân và doanh nghiệp.

Chủ tịch thành phố khẳng định, quan điểm xuyên suốt của Thành ủy, UBND thành phố là kiên quyết phân cấp, ủy quyền.

Từ năm 2023, thành phố đã triển khai phân cấp, ủy quyền mạnh mẽ, đang đẩy mạnh và sẽ tiếp tục thực hiện trong nhiệm kỳ tới. Khi phân cấp, thành phố không chỉ tin tưởng mà còn tạo điều kiện về mô hình tổ chức, con người để đơn vị, địa phương được phân cấp, ủy quyền đảm đương được nhiệm vụ.

“Việc phân cấp, ủy quyền của thành phố cũng trên tinh thần thực tiễn, linh hoạt, không cứng nhắc, máy móc, bảo đảm phù hợp với năng lực, điều kiện thực hiện của từng đơn vị, địa phương”, ông nói.

Cho ý kiến về công tác cán bộ khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Chủ tịch thành phố đề nghị, Ban Tổ chức Thành ủy phối hợp với Sở Nội vụ xây dựng và triển khai kế hoạch bố trí cán bộ, công chức; bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ bảo đảm đủ trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu công việc.

Ông khuyến khích các sở, ngành xây dựng “Sổ tay nghiệp vụ” gắn với số hóa và ứng dụng AI để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả công việc".

Về tài chính, người đứng đầu UBND thành phố khẳng định, sẽ bố trí đúng, đủ kinh phí cho các xã, phường; tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các xã, phường thực hiện tốt nhiệm vụ với tinh thần đã phân cấp là phải toàn diện.