Vụ tham nhũng 100 triệu USD liên quan thân tín của ông Zelensky gây rúng động Ukraina

Ukraina tuần này rúng động bởi vụ bê bối được xem là nghiêm trọng nhất trong nhiệm kỳ Tổng thống Volodymyr Zelensky, sau khi các cơ quan chống tham nhũng công bố thông tin về âm mưu biển thủ khoảng 100 triệu USD từ lĩnh vực năng lượng quốc gia.

Vụ việc nổ ra đúng lúc người dân Ukraina đang chịu cảnh mất điện triền miên do các cuộc không kích của Nga. Chính phủ cho biết đã chi hàng chục triệu euro để bảo vệ cơ sở hạ tầng năng lượng khỏi máy bay không người lái và tên lửa.

“Bất kỳ hành động nào chống tham nhũng đều cần thiết. Sự nghiêm minh của pháp luật là điều không thể thiếu” - ông Zelensky tuyên bố tối 12.11.

“Chiến dịch Midas” và đường dây rửa tiền tinh vi

Cơ quan Chống tham nhũng quốc gia Ukraina (NABU) phối hợp cùng Viện Công tố đặc biệt (SAP) đã triệt phá một tổ chức tội phạm gồm quan chức đương nhiệm, cựu bộ trưởng, doanh nhân và cả một cựu phó thủ tướng.

Cuộc điều tra kéo dài 15 tháng, có tên “Chiến dịch Midas”, bao gồm hơn 1.000 giờ nghe lén và thu giữ nhiều túi tiền mặt.

NABU cho biết nhóm này bị cáo buộc thao túng hợp đồng tại Energoatom - tập đoàn năng lượng hạt nhân quốc gia - để hưởng lại quả từ 10-15% giá trị mỗi hợp đồng, tương đương khoảng 100 triệu USD được rửa tiền thông qua một “văn phòng bí mật” ở Kiev. Năm trong bảy nghi phạm đã bị bắt giữ.

Nhiều quan chức cấp cao bị nêu tên

Giữa tâm bão là doanh nhân Timur Mindich, đồng sở hữu công ty sản xuất phim Kvartal 95 - nơi ông Zelenskyy từng làm việc trước khi bước vào chính trường. NABU xác định Timur Mindich là “đầu não” của đường dây, đồng thời là người có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống.

Bộ trưởng Tư pháp German Galushchenko, người từng giữ chức Bộ trưởng Năng lượng, bị tạm đình chỉ chức vụ sau khi bị cáo buộc giúp Mindich rửa tiền. Dù chưa bị khởi tố, ông nói sẽ “tự bảo vệ mình trước tòa nếu cần”.

Oleksiy Chernyshov, cựu Phó Thủ tướng và là đồng minh lâu năm của ông Zelensky, bị ghi âm với mật danh “Che Guevara” và bị cáo buộc nhận hơn 1,2 triệu USD cùng 100.000 euro từ mạng lưới này.

Một loạt quan chức khác, trong đó có cựu cố vấn bộ và cựu lãnh đạo an ninh Energoatom, cũng bị điều tra.

Dây chuyền điều tra mở rộng sang lĩnh vực quốc phòng

Song song vụ Energoatom, NABU còn mở cuộc điều tra riêng về gian lận trong các hợp đồng quân nhu, liên quan đến việc mua áo giáp chống đạn kém chất lượng từ Trung Quốc.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov xác nhận từng gặp Timur Mindich để bàn về hợp đồng này, song khẳng định “không có hành vi sai phạm” và hợp đồng đã bị hủy.

Tổng thống Zelensky trước cơn bão chính trị

Dù chưa bị cáo buộc liên quan, ông Zelensky phải đối mặt với áp lực lớn trong bối cảnh niềm tin công chúng sụt giảm. Hồi mùa hè, chính quyền từng tìm cách hạn chế quyền độc lập của NABU và SAP, khiến dư luận phản đối mạnh mẽ.

Lần này, Tổng thống tuyên bố ủng hộ điều tra đến cùng, yêu cầu các bộ trưởng liên quan từ chức và áp lệnh trừng phạt hai doanh nhân bị nêu tên, trong đó có khả năng là Timur Mindich - người đã trốn sang Israel trước khi bị khởi tố.

“Thật phi lý khi vẫn còn những mưu đồ trục lợi trong lúc đất nước chịu đựng mất mát và bom đạn. Ukraina cần sự trong sạch để có thể tồn tại” - ông Zelensky nhấn mạnh.