Bộ Công an lý giải việc cấm mạng xã hội yêu cầu ảnh căn cước

Bộ Công an vừa đưa ra dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (DLCN) với một số đề xuất quan trọng.

Tại Điều 31, dự thảo luật quy định bảo vệ DLCN với mạng xã hội, dịch vụ truyền thông cung cấp trực tiếp đến người xem thông qua không gian mạng. Các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ mạng xã hội và dịch vụ truyền thông qua không gian mạng theo đó không được yêu cầu người dùng chụp ảnh căn cước công dân, chứng minh nhân dân làm yếu tố xác thực tài khoản.

Theo cơ quan soạn thảo, tình trạng lộ DLCN diễn ra phổ biến trên không gian mạng. Người sử dụng chưa có ý thức bảo vệ DLCN, đăng tải công khai hoặc lộ trong quá trình chuyển giao, lưu trữ, trao đổi phục vụ hoạt động kinh doanh hoặc do biện pháp bảo vệ không tương xứng dẫn tới bị chiếm đoạt và đăng tải công khai.

Đáng chú ý, nhận thức về bảo vệ dữ liệu cá nhân của công dân còn hạn chế, sẵn sàng cung cấp thông tin đời tư để lấy sự tiện ích về công nghệ. Việc chấp hành các quy định của pháp luật (Nghị định số 13/2023/NĐ-CP) về bảo vệ DLCN còn hạn chế.

Nhiều DLCN bị rao bán công khai, trong thời gian dài, với số lượng lớn trên không gian mạng. Việc mua bán được tiến hành qua website, tài khoản, trang, nhóm trên mạng xã hội, diễn đàn tin tặc. Việc thanh toán được thực hiện thông qua tài khoản ngân hàng, nhiều giao dịch ghi rõ nội dung mua bán dữ liệu.

Việc mua bán DLCN không chỉ diễn ra đơn lẻ, giữa cá nhân với cá nhân, mà còn có sự tham gia của các công ty, tổ chức, doanh nghiệp.

Thời gian gần đây, Bộ Công an phát hiện hàng trăm cá nhân, tổ chức liên quan bán DLCN. Một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu quy mô lớn tại Việt Nam đã bị phát hiện, đấu tranh, xử lý. Số lượng DLCN bị thu thập, mua bán trái phép phát hiện được lên tới hàng nghìn GB dữ liệu, trong đó có nhiều DLCN nội bộ, nhạy cảm.

Bộ Công an đánh giá pháp luật chưa có chế tài hình sự về DLCN. Hiện nay, tội phạm trong lĩnh vực này thường được chứng minh hai tội danh tại Điều 159 Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác và Điều 288 Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông với mức án cao nhất là 7 năm tù.

Tuy nhiên, Bộ Công an cho rằng chưa có quy định cụ thể về yếu tố cấu thành trong hoạt động mua bán DLCN, nhất là hoạt động có sự trung gian của nhiều cá nhân, tổ chức nên khó chứng minh tội phạm.

Với thực trạng buôn bán, xử lý DLCN tràn lan như hiện nay, việc không có chế tài xử lý hoặc chế tài xử lý không đủ mạnh, không đủ sức răn đe sẽ không giải quyết được tình hình.

Luật Bảo vệ DLCN vì vậy sẽ quy phạm đầy đủ các nội dung bảo vệ DLCN, các hành vi vi phạm quy định sẽ được căn cứ vào Luật để đề xuất các hình thức, biện pháp xử lý phù hợp.

Dự Luật Bảo vệ DLCN sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5) và thông qua tại kỳ họp cuối năm.