Dấu ấn sơn ca Việt Bắc

Nơi tình yêu bắt đầu

Chiều đông se lạnh, trên sân khấu bài trí tại sân vận động của Trung đoàn 2, Sư đoàn 3 (Quân khu 1), Đại tá, NSƯT Dương Thị Kim Ngân, Đoàn trưởng Đoàn Văn công Quân khu (VCQK) 1 tận tình hướng dẫn ca sĩ trẻ Thu An (sinh năm 2000)-Á quân Sao Mai 2022 dòng nhạc dân gian-sao cho tự tin giao lưu với bộ đội nhưng vẫn giữ vững micro để hát. Hướng dẫn ca sĩ, rồi chuyển sang nhắc các diễn viên múa; lúc sau lại thấy chị lúi húi cùng đội kỹ thuật âm thanh, ánh sáng...

Đêm biểu diễn nghệ thuật phục vụ bộ đội và nhân dân địa bàn Trung đoàn 2 đóng quân chào mừng kỷ niệm 79 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22-12-1944 / 22-12-2023) của Đoàn VCQK 1 diễn ra tưng bừng, trong sự cổ vũ nhiệt tình của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. NSƯT Dương Thị Kim Ngân với kinh nghiệm dày dạn của một nghệ sĩ biểu diễn, giờ là chỉ đạo nghệ thuật, đã khuấy động sân khấu bằng những bài hát, điệu nhảy thu hút đông đảo chiến sĩ và khán giả hưởng ứng lên sân khấu cùng chung nhịp vui. Chị hòa vào những hàng quân cổ vũ, mời gọi chiến sĩ trẻ cùng hát, cùng nhún nhảy trong các ca khúc: “Cuộc đời vẫn đẹp sao”, “Tình yêu của lính”... “Không khí rộn ràng khắp cả đơn vị nhiều ngày nay khi được thông báo có văn công về biểu diễn. Các chiến sĩ rủ nhau đi tìm hái những bông hoa đẹp nhất để buổi tối tặng diễn viên; nhiều chiến sĩ còn rủ nhau tập hát, tập nhảy để giao lưu với văn công”, Trung tá Bùi Anh Minh, Chính ủy Trung đoàn 2, Sư đoàn 3 cho hay.

Đại tá, Nghệ  sĩ Ưu tú Dương Thị Kim Ngân hướng dẫn các nghệ sĩ trẻ của Đoàn Văn công Quân khu 1 chuẩn bị cho đêm diễn phục vụ bộ đội và nhân dân. Ảnh: THU HÀ

NSƯT Dương Thị Kim Ngân kể, không nhớ hết những buổi biểu diễn phục vụ bộ đội Trung đoàn 2-cũng là đơn vị đầu tiên chị về biểu diễn sau khi tốt nghiệp thanh nhạc, hệ trung cấp của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (nay là Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội). Hồi đó, Kim Ngân mới 19 tuổi-cái tuổi mộng mơ, căng tràn sức trẻ. Dương Thị Kim Ngân là một trong những gương mặt thuộc lứa tài năng thanh nhạc như: Ca sĩ Thanh Thúy (sau này về Đoàn VCQK 7), Nhật Thuận (Đoàn VCQK 3)... đã khẳng định dấu ấn của nghệ thuật Quân đội nói riêng và cả nước nói chung khi đạt những thành tích đáng kể trong các cuộc thi âm nhạc chuyên nghiệp toàn quân, toàn quốc những năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21. Đầu quân về Đoàn VCQK 1, Kim Ngân như chim sơn ca được thỏa sức ca hát trên những chuyến đi dài biểu diễn phục vụ bộ đội và nhân dân khắp các tỉnh, thành phố thuộc vùng Việt Bắc; từ các đơn vị đóng quân ở những bản làng biên giới xa xôi của Cao Bằng, Lạng Sơn tới Trường Sa, hải đảo của Tổ quốc... Mỗi khi MC giới thiệu ca sĩ Kim Ngân là những tràng vỗ tay, những tiếng huýt sáo chào đón cô ca sĩ dáng cao như người mẫu, khuôn mặt thanh tú, xinh tươi, cùng nụ cười rạng rỡ luôn thường trực trên môi, bước ra sân khấu, cất lên những bài hát ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tình yêu quê hương, đất nước đến những bài hát trữ tình dạt dào cảm xúc.

“Không buổi diễn nào tôi hát dưới 3 bài, cứ hát xong là bộ đội lại hò reo "hát tiếp". Và trong hàng nghìn lời hò reo cổ vũ, đến giờ tôi vẫn nhớ lời cổ vũ của bộ đội Trung đoàn 2 khi hát bài “Thì thầm với dòng sông” với những câu như: Muốn nói cùng anh, nói cùng anh/ Sao khó nói/ Trưa em về, anh có đợi em không?... anh đứng lên nói vang: “Anh sẽ đợi em, Ngân nhé!”. Sau này, tôi và anh bộ đội nên duyên vợ chồng. Nghệ thuật gắn kết chúng tôi, chắp cánh và đồng hành với chúng tôi tin tưởng nhau để vững bước trên con đường binh nghiệp”, Đại tá Dương Thị Kim Ngân chia sẻ.

Kim Ngân được trời phú cho chất giọng trầm ấm nên mỗi khi cất tiếng hát đều để lại những ấn tượng khó phai trong lòng khán giả. Bên cạnh thế mạnh là những bài hát cách mạng, trữ tình, chị còn phát huy giọng hát với những bài dân ca của đồng bào các dân tộc anh em vùng Việt Bắc. Kim Ngân vẫn nhớ những kỷ niệm khi mặc trên mình bộ trang phục truyền thống của người Tày, Nùng hát cho bà con nghe: Rừng dẫu bao cây chẳng bằng công đức của Người/ Gửi về Thủ đô bao tình nghĩa/ Ta theo Bác vượt qua thác ghềnh gian nan/ Điệu nhạc then vẫn trong lòng rộn vang... Ca khúc phảng phất âm hưởng điệu dân ca “Nàng ới” của người Tày, Nùng, gần gũi và đi vào lòng người một cách tự nhiên, được mọi người lại gần xuýt xoa khen: “Nhà ta có cô con gái vừa xinh vừa hát hay quá!”. Những lời chân tình của bộ đội, nhân dân các dân tộc Việt Bắc là nguồn cổ vũ cho sự nhiệt huyết, cống hiến vì nghệ thuật của Kim Ngân, mà như chị nói: “Việt Bắc là nơi tình yêu nghệ thuật, tình yêu đôi lứa, tình thân ái giữa con người với con người hòa quyện, thôi thúc Kim Ngân gắn bó và luôn làm mới mình, góp sức cùng các thế hệ nghệ sĩ của Đoàn VCQK 1 sáng tạo nên những chương trình, tác phẩm nghệ thuật giàu bản sắc văn hóa, mang tính bứt phá và có giá trị nghệ thuật cao”.

Hết lòng vì lớp đàn em

Đại tá, NSƯT Dương Thị Kim Ngân bày tỏ, chị rất tự hào với danh xưng nghệ sĩ-chiến sĩ. Nhắc tới các thế hệ đi trước gây dựng nên cái nôi văn hóa, nghệ thuật Chiến khu Việt Bắc, Đại tá Dương Thị Kim Ngân bày tỏ sự ngưỡng mộ trước tài năng cũng như “di sản” để lại của những tên tuổi lớn, những "cây đại thụ" của nền văn hóa, nghệ thuật nước nhà, như: Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn, Đỗ Nhuận, Quế Loan, Xuân Hòa, Văn Chung; nhà thơ Hoàng Cầm, Thanh Tịnh, Bàng Sĩ Nguyên... Thế hệ nối tiếp thế hệ, 77 năm qua, các nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn VCQK 1 đã không quản ngại gian khổ, hy sinh, ở đâu có bộ đội, ở đó có lời ca, tiếng hát. “Các bác, các chú đã được Đảng, Nhà nước tặng những phần thưởng cao quý như: Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật; nhiều nghệ sĩ đã được phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), NSƯT. Thành tựu của các thế hệ đi trước vừa là áp lực nhưng cũng là động lực để thế hệ chúng tôi phải có sự học hỏi, tiếp nối sao cho xứng đáng”, NSƯT Dương Thị Kim Ngân bày tỏ.

Đại tá, Nghệ  sĩ Ưu tú Dương Thị Kim Ngân biểu diễn trong những tràng vỗ tay reo hò, cổ vũ của bộ đội.

Tài năng và sự cống hiến, niềm đam mê nghệ thuật của Dương Thị Kim Ngân được lãnh đạo Quân khu 1 tin tưởng, giao trọng trách Đoàn trưởng, khi đó chị mới bước vào tuổi 33 (năm 2012), có thể coi là lãnh đạo đoàn nghệ thuật trẻ nhất lúc bấy giờ. Sự chân thành, cởi mở, gần gũi của nữ Đoàn trưởng đã kết nối những tính cách, cá tính của nghệ sĩ, diễn viên trong Đoàn, hướng đến mục tiêu cao nhất là vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị vừa bứt phá trong nghệ thuật bằng những chương trình, tiết mục có chất lượng, giàu bản sắc. Thành công đến ngay hai năm sau đó-năm 2014-khi tham gia Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân, Đoàn VCQK 1 đã giành Huy chương Vàng (HCV) cho Chương trình nghệ thuật “Khởi nguồn Việt Bắc” cùng các HCV, Huy chương Bạc; cá nhân Dương Thị Kim Ngân được trao giải Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc. Dưới sự chỉ đạo nghệ thuật thể hiện sự đổi mới, sáng tạo, bứt phá của Đoàn trưởng, Đoàn VCQK 1 đã liên tiếp gặt hái nhiều thắng lợi lớn với những chương trình nghệ thuật đoạt HCV Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc năm 2015; HCV Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân năm 2018 và Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp về đề tài quốc phòng toàn dân năm 2023, cùng nhiều HCV, Huy chương Bạc cho cá nhân nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn; trong đó, NSƯT Dương Thị Kim Ngân được trao giải Tổng đạo diễn xuất sắc và Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc cho các chương trình nghệ thuật của Đoàn kể trên. Cùng với lấp lánh những tấm huy chương nghệ thuật, NSƯT Dương Thị Kim Ngân và Đoàn VCQK1 cũng được thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, thủ trưởng Bộ tư lệnh Quân khu 1 trao nhiều bằng khen, giấy khen; Đoàn được tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng (các năm: 2012, 2013, 2014, 2018), nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba (năm 2017), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì (năm 2022)...

“Ngoài chuyên môn thanh nhạc tốt, Kim Ngân đã thể hiện xuất sắc vai trò lãnh đạo, chỉ đạo nghệ thuật với tầm nhìn rộng, bao quát mà ít ca sĩ nào có thể làm được. Chị đã dẫn dắt, khẳng định thương hiệu “Văn công Việt Bắc” với những tác phẩm nghệ thuật vừa mang đậm màu sắc văn hóa dân tộc vừa mang hơi thở cuộc sống hiện đại, đi đúng đường lối của Đảng và Nhà nước về văn học, nghệ thuật. Không những thế, chị còn chăm lo tốt từ đời sống đến chuyên môn nghệ thuật của anh chị em nghệ sĩ khi đưa Đoàn từ Thái Nguyên về Hà Nội để phát huy hơn nữa thế mạnh nghệ thuật của Đoàn. Khâm phục nhất là Kim Ngân đang ở cái tuổi chín của nghề nhưng chị đã hy sinh, nhường sân khấu biểu diễn cho những tài năng trẻ, tạo “đất lành" để các nghệ sĩ mới được thể hiện cũng như phát huy năng lực, giành nhiều giải thưởng cao, làm dày thêm thành tích cho Đoàn. Với những cống hiến, niềm đam mê sáng tạo dẫn dắt Đoàn VCQK 1 ngày một bứt phá, chinh phục những đỉnh cao mới trong nghệ thuật, Kim Ngân xứng đáng với danh hiệu NSND mới đây được Chủ tịch nước ký quyết định”-Thiếu tướng, nhạc sĩ Nguyễn Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam nhận xét.

Gần 30 năm làm nghệ thuật, hơn 10 năm đảm nhận vị trí đầu tàu, đến nay, Đại tá Dương Thị Kim Ngân vẫn không ngừng trăn trở làm sao để mỗi chương trình nghệ thuật, mỗi tiết mục tham gia hội diễn, cuộc thi chuyên nghiệp hay biểu diễn phục vụ bộ đội, nhân dân luôn thể hiện bản sắc đa dạng của đồng bào các dân tộc Việt Bắc, vừa mang đậm truyền thống đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của quân và dân; đặc biệt trong đó là sự tìm tòi, sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật tô đậm dấu ấn Bộ đội Cụ Hồ thời kỳ mới.

VƯƠNG HÀ