Sau sắp xếp đến 2025, dự kiến giảm 13 huyện, 624 xã và cán bộ dôi dư “rất lớn”

Chính phủ vừa có báo cáo việc triển khai thực hiện Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thừa ủy quyền của Thủ tướng ký báo cáo, gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cả nước sẽ sáp nhập 49 huyện và 1.247 xã

Theo báo cáo, Chính phủ cho biết, tổng hợp từ phương án tổng thể của 53 tỉnh, thành có thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thì giai đoạn 2023 - 2025 có 49 đơn vị hành chính cấp huyện thực hiện sắp xếp, gồm: 9 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 18 đơn vị khuyến khích và 22 đơn vị liền kề. Sau sắp xếp dự kiến giảm 13 đơn vị hành chính cấp huyện.

Với cấp xã, tổng số đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp là 1.247 gồm: 745 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 111 đơn vị khuyến khích và 391 đơn vị liền kề. Sau sắp xếp dự kiến giảm 624 đơn vị hành chính cấp xã.

Theo Chính phủ, tính đến ngày 25/4/2024, có 4 địa phương là Nam Định, Tuyên Quang, Lào Cai, Cần Thơ đã gửi đến Bộ Nội vụ hồ sơ đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025.

Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ đã tổ chức Đoàn công tác liên ngành Trung ương tiến hành khảo sát thực tế ở địa phương để có đủ căn cứ thẩm định, hoàn thiện hồ sơ đề án của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Chính phủ cũng nêu lên một số khó khăn, vướng mắc khi sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Trong đó, theo Chính phủ, số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã địa phương đề xuất không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù là khá lớn (21/30 cấp huyện, chiếm tỷ lệ 70% và 508/1.253 cấp xã, chiếm tỷ lệ 40,54%).

“Việc xác định các yếu tố đặc thù về lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, an ninh, quốc phòng cũng rất phức tạp do phải rà soát, thu thập các tư liệu lịch sử, khoa học và cơ sở pháp lý để chứng minh”, báo cáo nêu.

Thêm nữa, sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 phải hoàn thành trước tháng 10/2024 để các địa phương kịp chuẩn bị tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 14, trong đó cấp cơ sở thực hiện trong quý 1/2025.

Điều này là khó khăn tiếp theo. Bởi sắp xếp đơn vị hành chính là nội dung quan trọng, phức tạp, mức độ tác động, ảnh hưởng lớn, quy trình thực hiện được tiến hành chặt chẽ.

Bố trí kinh phí hỗ trợ sáp nhập huyện, xã chưa kịp thời

Chính phủ cũng nêu khó khăn trong sắp xếp tổ chức bộmáy, giải quyết chế độ, chính sách cho đối tượng cán bộ, công chức, người lao động dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính.

“Số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp nhiều lại tiến hành đồng thời với việc thực hiện chỉ đạo của Đảng và quy định của pháp luật về tinh giản biên chế dẫn đến số lượng cán bộ, công chức, người lao động dự kiến dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023 - 2025 là rất lớn”, theo nhận định của Chính phủ.

Trong khi, số lượng dôi dư từ giai đoạn 2019-2021 ở một số địa phương đến nay vẫn chưa giải quyết xong nên công tác sắp xếp tổ chức bộ máy của địa phương càng thêm gánh nặng.

Cạnh đó, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở các địa phương đa số đều có tuổi đời còn trẻ và có nguyện vọng cống hiến lâu dài; biên chế cán bộ, công chức cấp xã lại bị cắt giảm theo quy định chung nên các địa phương gặp khó khăn trong việc xác định phương án sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức.

Về kinh phí thực hiện, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định: “Ngân sách trung ương hỗ trợ một lần cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nhận bổ sung cân đối ngân sách với định mức 20 tỷ đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp huyện giảm và 500 triệu đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp xã giảm để hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ bản phục vụ việc sắp xếp đơn vị hành chính”.

Theo Chính phủ, quá trình triển khai thực hiện gặp khó khăn, vướng mắc do chưa thống nhất cách hiểu về nguồn kinh phí hỗ trợ là chi đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công hay chi thường xuyên theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Vì vậy việc bố trí kinh phí hỗ trợ của ngân sách trung ương cho địa phương chưa kịp thời, đáp ứng yêu cầu của công tác sắp xếp đơn vị hành chính.

Với loạt khó khăn đặt ra, Chính phủ kiến nghị cho gia hạn thời gian bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức và giải quyết chế độ, chính sách dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019 - 2021 đến ngày 31/12/2025.

Chính phủ đề nghị hướng dẫn việc cấp kinh phí hỗ trợ cho các tỉnh, thành thực hiện sắp xếp theo hướng giao Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định việc bổ sung dự toán chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2024 hoặc năm 2025.