Hải quan đẩy mạnh phối hợp, chống buôn lậu trên các tuyến biên giới

Điểm mặt những tuyến, mặt hàng "nóng" buôn lậu 

Thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Bộ Tài chính đã tiến hành tổng kết việc thi hành Nghị định số 01/2015/NĐ-CP ngày 02/01/2015 của Chính phủ quy định chi tiết phạm vi địa bàn hoạt động hải quan; trách nhiệm phối hợp trong phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị định số 12/2018/NĐ-CP ngày 23/01/2018 của Chính Phủ. Trong 10 năm thi hành Nghị định số 01/2015/NĐ-CP, công tác phối hợp đấu tranh chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới đã đạt những kết quả quan trọng.

Cụ thể, theo Cục Hải quan (Bộ Tài chính) hoạt động phòng, chống buôn lậu của ngành Hải quan đã góp phần tích cực vào việc đảm bảo giữ vững chủ quyền, an ninh quốc gia, an ninh kinh tế ở Việt Nam trong giai đoạn hội nhập, phát triển kinh tế hiện nay. Đồng thời, công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới của cơ quan Hải quan đã góp phần đáng kể làm lành mạnh môi trường kinh tế đối ngoại, đưa các hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh vào nề nếp.

Trong thời gian qua, ngành Hải quan đã triển khai đầy đủ, kịp thời đến tất cả các đơn vị Hải quan các cấp: Luật Hải quan, các văn bản quy định hướng dẫn thi hành của Chính phủ, Bộ Tài chính, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia; các biện pháp để phòng, chống, tăng cường công tác phòng, chống buôn lậu trong các dịp tết nguyên đán, các ngày lễ cổ truyền dân tộc; chống xuất lậu xăng dầu, than, khoáng sản; chống nhập lậu gia súc, gia cầm, pháo nổ, thuốc lá...

Về tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên tuyến đường bộ, các mặt hàng nhập lậu qua biên giới chủ yếu là pháo nổ, vàng, tiền giả, rượu bia, nước giải khát các loại, thuốc lá, thuốc tân dược, gỗ, mỹ phẩm, gia cầm và trứng gia cầm, thực phẩm, mỹ phẩm, quần áo, đồ chơi trẻ em, hàng bách hóa... và hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy. Tình trạng buôn lậu trọng điểm diễn ra ở các khu vực cửa khẩu, điểm thông quan, đường mòn, đường tắt qua biên giới ở các địa bàn Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Nội, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Tây Ninh, Đồng Tháp, An Giang…

Đối với tuyến đường biển, cảng sông quốc tế là tuyến đường có lưu lượng hàng hóa lớn, dễ bị các đối tượng lợi dụng để buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa. Trọng điểm là khu vực cảng biển Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh… vùng biển Đông Bắc và miền Trung. Đây là những tuyến đường có lưu lượng hàng hóa rất lớn, nên có diễn biến phức tạp và tiền ẩn về hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Mặt hàng buôn lậu, vận chuyển trái phép trên tuyến đường này thường là xăng, dầu DO, than, khoáng sản, thực phẩm, rượu ngoại, động, thực vật hoang dã, rác thải, phế liệu gây ảnh hưởng môi trường; hàng tiêu dùng, thực phẩm, hàng hóa ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng; máy móc đã qua sử dụng từ Mỹ, Nhật.... Ngoài ra, thường xuyên phát hiện một số mặt hàng cấm như ma túy tổng hợp, Shisha, hàng điện tử, điện lạnh đã qua sử dụng; hàng xuất khẩu có thuế suất như gỗ, phế liệu kim loại đồng, nhôm...

Trên tuyến hàng không, bưu điện, lực lượng kiểm soát Hải quan đã kiểm tra, phát hiện, bắt giữ một số vụ việc lợi dụng việc quà biếu gửi qua dịch vụ bưu chính để nhập các loại ma túy, cần sa, thuốc tân dược, văn hóa phẩm có nội dung phản động, đồi trụy, mặt hàng thuộc danh mục CITES như vẩy tê tê, ngà voi, hàng hoá phải có giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành...

Lực lượng Hải quan đẩy mạnh công tác phối hợp

Về công tác phối hợp với các lực lượng chức năng trong chống buôn lậu, ngăn chặn vận chuyển hàng, toàn ngành Hải quan đã đồng bộ triển khai nhiều biện pháp để thực hiện có hiệu quả các hoạt động phối hợp với các cơ quan liên quan như: Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát Biển, Quản lý thị trường, Viện Kiểm sát nhân dân… thông qua các quy chế phối hợp. Có thể kể đến các quy chế như Quy chế phối hợp số 3929/QC-BĐBP-TCHQ ngày 04/09/2019 giữa Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng - Bộ Quốc phòng và Tổng cục Hải quan (nay là Cục Hải quan - Bộ Tài chính); Quy chế phối hợp số 10472/QC-TCHQ-BTLCSB ngày 21/08/2014 giữa Hải quan và Cảnh sát biển; Chương trình số 01/CTPH-BTC-BCA ngày 22/12/2023 giữa Bộ Công an và Bộ Tài chính về tiếp tục triển khai Thông tư liên tịch số 85/2016/TTLT-BTC-BCA ngày 20/6/2016 quy định về phối hợp công tác bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong lĩnh vực tài chính giai đoạn 2022 - 2025; Quy định phối hợp số 851/QĐPH/ĐTCBL-V3 ngày 10/8/2018 giữa Cục Điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan (nay là Chi cục Điều tra chống buôn lậu - Cục Hải quan) với Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án kinh tế (Vụ 3) - Viện Kiểm sát nhân dân tối cao...

Các quy chế phối hợp giữa Hải quan và các cơ quan chức năng là văn bản quan trọng, cụ thể hoá chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, biện pháp nghiệp vụ của các lực lượng. Đồng thời, các quy chế phối hợp đã đề ra mục tiêu, giải pháp, phương thức phối hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng từ trung ương đến cơ sở. Các nội dung phối hợp đều thiết thực, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của mỗi cơ quan, lực lượng. Công tác phối hợp chặt chẽ, đi vào thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.

Thông qua các quy chế phối hợp, cơ quan Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng xác lập, phá thành công nhiều chuyên án lớn, triệt phá nhiều đường dây, nhóm tội phạm, phát hiện, bắt giữ nhiều vụ việc buôn bán, vận chuyển trái phép ma tuý, vũ khí, hàng cấm.

Như trong tháng 10/2025 (từ 15/9 – 14/10), cơ quan Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 1.793 vụ vi phạm (tăng 1,01% so với cùng kỳ năm trước). Tổng trị giá hàng hóa vi phạm ước tính đạt 1.856 tỷ đồng, với số thu ngân sách nhà nước xấp xỉ 46,1 tỷ đồng. Hải quan đã khởi tố 1 vụ và chuyển cơ quan khác khởi tố 7 vụ. Đặc biệt, trong công tác đấu tranh phòng, chống ma túy, cơ quan Hải quan chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an và Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ 13 vụ với 19 đối tượng, thu giữ 24,94 kg ma túy các loại.

Thống kê trong 10 năm (2015 – 2025), trong công tác chống buôn lậu, vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới, ngành Hải quan đã bắt giữ, xử lý 165.925 vụ vi phạm; trị giá hàng hóa vi phạm 66.196 tỷ đồng.