Đối ngoại Việt Nam năm 2023: Dấu ấn, tầm vóc mới của đối ngoại đa phương và ngoại giao kinh tế

Cùng với những thành công rực rỡ của đối ngoại song phương, dấu ấn ngoại giao đa phương của Việt Nam năm 2023 đã đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy các lợi ích chiến lược của đất nước trên thế giới, đặc biệt là ngoại giao kinh tế, qua đó đưa đất nước vững vàng vượt qua khó khăn, đạt những thành tựu có ý nghĩa quan trọng về kinh tế -xã hội trong bối cảnh quốc tế đầy thách thức.

Đối ngoại đa phương được triển khai mạnh mẽ và ghi những dấu ấn mới

Năm 2023 chứng kiến một loạt hoạt động ngoại giao đa phương nhộn nhịp của Việt Nam, nhất là ở cấp cao. Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng tham dự Diễn đàn cấp cao hợp tác quốc tế “Vành đai và Con đường” lần thứ 3 vào tháng 10 tại Trung Quốc và tham gia Tuần lễ Cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào tháng 11 tại Mỹ. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự hàng loạt hội nghị đa phương như: Hội nghị thường niên các nhà tiên phong lần thứ 14 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) vào tháng 6 tại Trung Quốc; tham dự Tuần lễ Cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 78 và dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 cùng các hội nghị cấp cao liên quan tại Indonesia vào tháng 9; dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) lần đầu tiên vào tháng 10 tại Saudi Arabia; dự Hội nghị Thượng đỉnh hành động khí hậu thế giới trong khuôn khổ COP28 tại UAE và dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản tại Tokyo vào tháng 12. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đã tham dự Hội nghị cấp cao lần đầu tiên Quốc hội ba nước Campuchia - Lào - Việt Nam (12-2023)...

Thủ tướng, Hoàng Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman đón Thủ tướng Phạm Minh Chính và các trưởng đoàn dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC). Ảnh: VGP

Năm qua, Việt Nam cũng đã trúng cử, đảm nhận và hoàn thành xuất sắc vai trò tại nhiều diễn đàn, cơ chế hợp tác đa phương quốc tế, khu vực như hoàn thành vai trò Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9-2023; trúng cử Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025; được bầu giữ chức Phó chủ tịch Kỳ họp thứ 42 Đại hội đồng UNESCO khu vực châu Á - Thái Bình Dương vào tháng 11-2023, là thành viên Ủy ban Di sản Thế giới nhiệm kỳ 2023-2027; và chủ trì tổ chức thành công Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9, tháng 9-2023 do Quốc hội Việt Nam đăng cai.

Việt Nam cũng tiếp tục có những đóng góp một cách tích cực và nổi bật vào việc giải quyết các vấn đề trên thế giới, như tiếp tục triển khai các lực lượng gìn giữ hòa bình mới của Liên hợp quốc tại châu Phi, cử lực lượng tham gia tìm kiếm, cứu nạn động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ... Đối ngoại đa phương của Việt Nam tiếp tục thể hiện sự đóng góp một cách chủ động, tích cực và có trách nhiệm trong thúc đẩy hợp tác quốc tế để giải quyết các thách thức chung khu vực, toàn cầu như chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy hợp tác phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước,...

Cùng với việc đảm nhận các trọng trách, phát huy vai trò tại các cơ chế, diễn đàn đa phương quốc tế, Việt Nam cũng đề xuất nhiều sáng kiến, giải pháp nhằm bảo đảm an ninh, hòa bình, ổn định, thúc đẩy hợp tác khu vực, quốc tế trên cơ sở đề cao chủ nghĩa đa phương, sự chính nghĩa, tình đoàn kết quốc tế, tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, cũng như xuất phát từ đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở và bản sắc hòa hiếu, hữu nghị, nhân văn của ngoại giao Việt Nam và do đó đã nhận được sự hoan nghênh, đồng tình, ủng hộ cao của bạn bè quốc tế.

Các hoạt động đối ngoại đa phương vô cùng sôi động năm qua đã thể hiện một Việt Nam bản lĩnh, vững vàng, chủ động hội nhập với thế giới, đồng thời thể hiện một Việt Nam với vai trò, vị thế, uy tín quốc tế ngày càng được khẳng định nổi bật và phát huy mạnh mẽ trên các diễn đàn, cơ chế đa phương quốc tế và khu vực quan trọng với tư cách là thành viên chủ động, tích cực, tin cậy, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, gắn kết hài hòa, nhuần nhuyễn lợi ích quốc gia với nghĩa vụ và trách nhiệm quốc tế.

Lực lượng cứu hộ, cứu nạn của Quân đội nhân dân Việt Nam thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm tại tỉnh Hatay, Thổ Nhĩ Kỳ.

Ngoại giao kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế gặt hái nhiều trái ngọt

Quán triệt chủ trương, đường lối Đại hội XIII của Đảng về “xây dựng nền ngoại giao kinh tế (NGKT) phục vụ phát triển lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ”, bám sát tư duy, tinh thần Chỉ thị số 15 của Ban Bí thư, Nghị quyết số 21 và Chương trình hành động của Chính phủ về ngoại giao kinh tế, năm 2023 công tác ngoại giao kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế đã được triển khai mạnh mẽ, toàn diện, quyết liệt và đồng bộ, đóng góp quan trọng vào các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đất nước, hướng tới hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước thịnh vượng theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.

Ngoại giao kinh tế đã được gắn kết chặt chẽ với ngoại giao chính trị, ngoại giao văn hóa và các lĩnh vực khác, được triển khai toàn diện, rộng khắp trong mọi hoạt động đối ngoại, nhất là đối ngoại cấp cao. Trong đó, hợp tác kinh tế, thương mại và vận động, thu hút các nguồn lực phát triển chất lượng cao, nhất là đầu tư và chuyển giao công nghệ luôn là nội dung trọng tâm trong các hoạt động đối ngoại, nhất là đối ngoại cấp cao và là một nội hàm quan trọng trong nâng cấp quan hệ giữa Việt Nam với các nước, nhất là với các đối tác quan trọng. Với các hoạt động ngoại giao nhộn nhịp, nhất là ngoại giao cấp cao năm 2023, trong đó việc Việt Nam đã nâng cấp và nâng tầm quan hệ với nhiều nước, nhất là các nước lớn, các đối tác kinh tế quan trọng, chủ chốt trong năm qua đã mở ra nhiều cơ hội đột phá trong hợp tác và hội nhập kinh tế giữa Việt Nam với các nước và thế giới.

Bên cạnh việc tranh thủ hiệu quả 15 hiệp định thương mại tự do đã ký kết, năm qua Việt Nam đã chủ động, tích cực tham gia các sáng kiến, liên kết kinh tế khu vực, quốc tế mới, mở rộng và thúc đẩy hợp tác đa dạng với nhiều đối tác tiềm năng ở khắp các châu lục. Trong đó, đáng chú ý là nước ta ký FTA với Israel, tham gia thảo luận Khung khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (IPEF) và đang tích cực đàm phán và đề xuất đàm phán FTA với một số đối tác kinh tế quan trọng khác. Các bộ, ngành cũng đã ký trên 70 văn kiện hợp tác trong khi các địa phương, doanh nghiệp trong nước cũng đã ký hàng trăm thỏa thuận hợp tác kinh tế với bên ngoài, tạo nền tảng cho kinh tế đất nước hội nhập sâu rộng hơn với thế giới trong những năm tới.

Công tác ngoại giao kinh tế không những đóng góp quan trọng cho sự phục hồi, phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước mà qua đó còn kịp thời nắm bắt và thích ứng với những xu thế kinh tế mới của thế giới, thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới về chất, chuyển dịch nhanh theo xu thế phát triển mới của thời đại. Đáng chú ý là ngoại giao kinh tế theo xu hướng này đã giúp Việt Nam thiết lập các khuôn khổ hợp tác kinh tế mới với nhiều đối tác quan trọng như Đối tác kinh tế số - Kinh tế xanh với Singapore; Đối tác chiến lược về tài chính xanh với Luxembourg; ODA thế hệ mới với Nhật Bản; ký Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) với các nước G7 và châu Âu với nguồn đầu tư ban đầu trị giá 15,5 tỷ USD; ký MOU hợp tác với WEF giai đoạn 2023-2026... Năm qua Việt Nam cũng trở thành tâm điểm của sự dịch chuyển đầu tư quốc tế và thu hút được nhiều dự án đầu tư công nghệ cao, hướng tới kinh tế số, tăng trưởng xanh, nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đã quan tâm và cam kết đầu tư lâu dài ở thị trường Việt Nam…

Doanh nghiệp nội địa trưng bày, quảng bá sản phẩm tại sự kiện “Gặp gỡ Hàn Quốc khu vực Bắc Bộ năm 2023”. Ảnh: baobacninh.vn

Năm 2023 nền kinh tế thế giới chịu tác động của rất nhiều nhân tố tiêu cực như: Kinh tế thế giới trì trệ, chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, những căng thẳng, cạnh tranh và xung đột địa chính trị, quân sự ở nhiều khu vực, giá cả hàng hóa cơ bản và lạm phát leo thang, sự điều chỉnh chính sách vĩ mô theo hướng ưu tiên thắt chặt tiền tệ để kiềm chế lạm phát dẫn tới suy giảm nhu cầu nhập khẩu của nhiều nước, cũng như những tác động nghiêm trọng và diễn biến khó lường của biến đổi khí hậu, dịch bệnh và các vấn đề an ninh phi truyền thống khác.

Tuy nhiên, nhờ sự nỗ lực của toàn dân và cả hệ thống chính trị, trong đó có những đóng góp rất tích cực và hiệu quả từ công tác ngoại giao kinh tế, nền kinh tế Việt Nam đã vững vàng vượt qua những “cú sốc” đó và đạt những thành tựu ý nghĩa. Tăng trưởng kinh tế đất nước đạt trên 5%, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt trên 680 tỷ USD, thu hút FDI đạt kỷ lục với 36,6 tỷ USD, tăng 32,8% so với năm 2022, trong đó mở ra cơ hội tiếp cận được nhiều nguồn vốn mới có chất lượng cho giai đoạn phát triển cao hơn trong thời gian tới trong bối cảnh kinh tế thế giới gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Qua đó, tạo nền tảng vững chắc cho sự phục hồi và tăng trưởng nhanh, bền vững trong năm 2024 và những năm tiếp theo.

Có thể nói, những thành tựu đối ngoại từ sau Đại hội XIII đến nay, trong đó nổi bật là trong năm 2023 đã “trở thành một điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước” và qua đó khiến “chưa bao giờ vị thế, uy tín và hình ảnh một nước Việt Nam độc lập, tự chủ, phát triển năng động, là bạn bè thủy chung, chân thành, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm lại nổi bật trên trường quốc tế như hiện nay” như nhận xét và đánh giá của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong bài phát biểu tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 ngày 19-12-2023 vừa qua.

(Hết)

TS NGÔ CHÍ NGUYỆN, Viện Quan hệ quốc tế – Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh