Thủ tướng Pháp đối mặt nguy cơ bị phế truất

Le Monde ngày 2-12 cho hay, Thủ tướng Pháp Michel Barnier đang phải đối mặt với rủi ro lớn nhất kể từ khi nhậm chức. Đó là nguy cơ bị Quốc hội phế truất khi chính phủ của ông trình bày kế hoạch ngân sách, vốn bị phe đối lập phản đối dữ dội. Cụ thể, Đảng RN của bà Marine Le Pen cảnh báo sẽ ủng hộ một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm nếu Thủ tướng Barnier không điều chỉnh một số nội dung trong kế hoạch ngân sách năm 2025. Hạn chót mà bà Le Pen đặt ra là trong ngày 2-12 (giờ địa phương). Trong trường hợp không được đáp ứng, RN sẽ lập tức khởi động một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm nhằm lật đổ chính phủ của Thủ tướng Barnier, sớm nhất vào ngày 4-12.

Thủ tướng Michel Barnier đang đối mặt với nguy cơ bị phế truất trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Ảnh: AFP

Thủ tướng Barnier được Tổng thống Emmanuel Macron bổ nhiệm vào tháng 9 sau cuộc tổng tuyển cử không có kết quả rõ ràng, không có đa số ghế trong Quốc hội Pháp và luôn “nơm nớp” đứng trước nguy cơ bị bỏ phiếu bất tín nhiệm mà nếu thành công, sẽ buộc chính phủ do ông lãnh đạo phải từ chức.

RN là đảng lớn nhất trong Quốc hội Pháp, chiếm 140 trong tổng số 577 ghế Quốc hội. Điều đó có nghĩa là nếu không được RN ủng hộ, kế hoạch ngân sách của Thủ tướng Barnier gần như cầm chắc sẽ không được Quốc hội thông qua. Trong trường hợp đó, ông Barnier có thể áp dụng Điều 49.3 của Hiến pháp, cho phép chính phủ thông qua các biện pháp mà không cần bỏ phiếu. Tuy nhiên, động thái đó sẽ kích hoạt một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, mà ông Barnier chỉ có thể duy trì chiếc ghế thủ tướng nếu Đảng RN của bà Le Pen bỏ phiếu trắng-một điều gần như phi thực tế, trong bối cảnh bà Le Pen đã bày tỏ giận dữ với một số nội dung trong kế hoạch ngân sách của đương kim Thủ tướng.  

Trước đó, hôm 1-12, Bộ trưởng Ngân sách Laurent Saint-Martin khẳng định, chính phủ sẽ không nhượng bộ trước “tối hậu thư” của bà Le Pen, đồng nghĩa với việc không có bất kỳ thay đổi nào trong kế hoạch ngân sách mà Thủ tướng Barnier dự kiến trình lên Quốc hội. Trả lời phỏng vấn của AFP, bà Le Pen lạnh lùng tuyên bố lập trường này là "hành vi cực kỳ bảo thủ và thiên vị".

Tuần trước, Thủ tướng Barnier đã đồng ý hủy bỏ kế hoạch tăng thuế điện-một động thái được coi là nhượng bộ trước yêu cầu từ phía RN. Tuy nhiên, bấy nhiêu dường như chưa đủ, khi bà Le Pen tiếp tục đưa ra nhiều “yêu sách” đối với chính quyền Thủ tướng Barnier, trong đó có việc tăng lương hưu tương ứng với mức tăng của lạm phát, giảm đóng góp của Pháp vào ngân sách của Liên minh châu Âu và bày tỏ không hài lòng khi chính phủ dự kiến tăng thuế xăng. Đây quả thật là những yêu cầu “làm khó” cho ông Barnier, khi đương kim Thủ tướng chủ định kế hoạch tăng lương hưu ít hơn lạm phát để tiết kiệm ngân sách. Ông Barnier đặt mục tiêu giảm thâm hụt ngân sách năm 2025 xuống 5% GDP, từ mức 6,1% GDP trong năm 2024. Trong khi những yêu cầu điều chỉnh từ phía RN có thể khiến ngân sách thâm hụt thêm 10 tỷ euro.   

Cuộc khủng hoảng trên chính trường nước Pháp khiến gia tăng chi phí vay nợ của nước này, dẫn đến lợi suất trái phiếu chính phủ có thời điểm ngang bằng với Hy Lạp, quốc gia từng là tâm điểm cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu hơn 10 năm trước. Trước nguy cơ đó, Thủ tướng Barnier đã lên tiếng cảnh báo về một "cơn bão" trên thị trường tài chính nếu những bế tắc không được giải quyết.

Nếu chính phủ của Thủ tướng Barnier sụp đổ vì Điều 49.3, đây sẽ là cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đầu tiên “hạ bệ” một chính phủ của Pháp kể từ sau khi chính phủ do Thủ tướng Georges Pompidou đứng đầu bị lật đổ năm 1962, dưới thời Tổng thống Charles de Gaulle.

Trường hợp Thủ tướng Barnier bị bãi nhiệm, Tổng thống Macron sẽ phải bổ nhiệm một thủ tướng mới hoặc bổ nhiệm lại ông Barnier trong bối cảnh không thể tổ chức bầu cử sớm trước tháng 7 năm sau. Trong khi đó, ngân sách 2025 vẫn cần được gấp rút thông qua.