Tìm đầu ra cho sản phẩm nấm hương trái vụ ở Cao Bằng

Hành trình từ lán trại nhỏ đến trang trại “khủng”

Tỉnh Cao Bằng là nơi cư trú của 35 thành phần dân tộc, trong đó có 7 dân tộc chính gồm Tày, Nùng, Mông, Dao, Kinh, Sán Chỉ và Lô Lô. Người Tày chiếm số dân đông nhất trong tỉnh. Với địa hình miền núi cao, đường sá đi lại còn nhiều trở ngại, đời sống và sinh kế của bà con vì thế cũng gặp không ít khó khăn.

Trong bối cảnh ấy, trồng nấm đã trở thành một hướng đi mới, góp phần cải thiện thu nhập cho nhiều hộ gia đình. Thống kê cho thấy, toàn tỉnh Cao Bằng hiện có hàng nghìn hộ tham gia trồng nấm, mang lại thu nhập bình quân 30-50 triệu đồng mỗi năm. Đặc biệt, một số hợp tác xã và cơ sở sản xuất lớn đã mạnh dạn đầu tư hàng tỷ đồng, biến nghề trồng nấm trở thành một ngành hàng đầy triển vọng, đồng thời tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động vùng núi nông thôn.

Nếu như thời gian trước, trồng nấm hương chỉ gắn với tập quán quen thuộc theo mùa vụ. Giờ đây, với hướng phát triển theo tiêu chuẩn hữu cơ, người dân có thể thu hoạch trái vụ quanh năm. Cách làm mới này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn mở ra một bước ngoặt đột phá cho nghề trồng nấm ở Cao Bằng. Khởi nguồn cho sự thay đổi ấy chính là cơ sở nấm hương Trúc Mai của vợ chồng anh Đỗ Văn Viên tại phường Thục Phán.

Cơ sở sản xuất nấm hương Trúc Mai hiện nay bề thế, khoa học và quy mô. Ít ai biết rằng, trước đây nơi này chỉ là một khu lán trại nhỏ bé hơn 100m2, thiếu vốn, thiếu thị trường và tràn ngập khó khăn.

Anh Viên nhớ lại: “Khi mới khởi nghiệp năm 2018, hai vợ chồng chỉ có 200 triệu đồng vay từ Ngân hàng Chính sách để dựng lán trại. Thời điểm đó, vốn ít, thị trường gần như chưa có, đi chào hàng khắp nơi, thậm chí mang ra chợ bán xâu, bán mớ cũng khó”.

Nhưng nhờ kiên trì, sản phẩm nấm hương dần được thị trường đón nhận. Có đầu ra, vợ chồng anh tái đầu tư, mở rộng sản xuất. Sau nhiều năm, cơ sở Trúc Mai đã mở rộng diện tích lên 1.000m2, tạo việc làm cho 12 lao động thường xuyên với thu nhập 6-7 triệu đồng/tháng.

Không dừng ở sản xuất chính vụ, anh Viên đầu tư hệ thống phòng lạnh diện tích 400m2 để trồng nấm trái vụ. Đây chính là bước ngoặt quan trọng. “Nấm hương thường chỉ hợp khí hậu lạnh. Đầu tư phòng lạnh giúp nấm sinh trưởng quanh năm, sản phẩm trái vụ có giá cao hơn chính vụ khoảng 20.000 đồng/kg”, anh Viên chia sẻ.

Nhờ công nghệ này, cơ sở Trúc Mai thu hoạch ổn định 70-90 tấn nấm tươi mỗi năm, chế biến được khoảng 10 tấn nấm khô, mang lại doanh thu 4-5 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư đến nay đã chạm ngưỡng 5 tỷ đồng.

Nấm hương hữu cơ nâng bước thoát nghèo cho bà con vùng cao

Điểm đặc biệt của mô hình này không chỉ ở quy mô mà còn ở hướng đi bền vững. Nấm hương của cơ sở Trúc Mai được sản xuất theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ mới, kiểm soát chặt chẽ quy trình từ phôi nấm đến thành phẩm. Nhờ vậy, sản phẩm đã được công nhận OCOP 4 sao, có mặt trong các siêu thị và nhà phân phối lớn trên toàn quốc.

Anh Viên cho biết, bên cạnh kênh bán sỉ, gia đình còn quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội, tham gia tập huấn để tiếp cận thương mại điện tử. Dù vậy, kênh tiêu thụ chủ lực vẫn là các công ty thu mua đưa vào siêu thị.

Cơ sở Trúc Mai không chỉ là nơi sản xuất mà còn trở thành “địa chỉ đỏ” để nông dân trong và ngoài tỉnh đến tham quan, học tập kinh nghiệm. Nhiều đoàn công tác của Hội Nông dân Cao Bằng và các huyện khác đã về đây nghiên cứu mô hình.

Nói về cái duyên với nghề, anh Viên kể: “Tôi từng quản lý dự án sản xuất nấm ở Cao Bằng giai đoạn 2013-2015, được học cả lý thuyết và thực hành tại Trung tâm nấm của Viện Di truyền Nông nghiệp. Khi dự án kết thúc, tôi nghĩ nếu bỏ thì quá uổng phí, thế là quyết tâm theo nghề”.

Cũng theo anh Viên, hành trình khởi nghiệp không phải lúc nào cũng thuận lợi. Có năm thiên tai, bão lũ làm một điểm nuôi trồng cách xưởng chính 2km bị ngập tận nóc, thiệt hại hơn 400 triệu đồng. Nhưng vượt qua những khó khăn đó, cơ sở nấm hương Trúc Mai vẫn đứng vững, tạo dựng uy tín và thương hiệu.

Cơ sở nấm hương Trúc Mai là một trong những điển hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật bài bản, vừa đảm bảo chất lượng, vừa nâng cao giá trị sản phẩm. Đây là địa chỉ uy tín, mô hình tiêu biểu cho nhiều hội viên, nông dân đến tham quan, học tập. Mô hình góp phần thúc đẩy Chương trình OCOP của tỉnh Cao Bằng phát triển mạnh mẽ.

Thực tế, với sản phẩm nấm hương trái vụ, cơ sở Trúc Mai không chỉ nâng cao thu nhập cho gia đình, mà còn giải quyết việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương. Từ chỗ khởi đầu chật vật, nay anh Viên và vợ đã tạo dựng được thương hiệu nấm hương hữu cơ có chỗ đứng vững vàng trên thị trường.

Tới đây, cơ sở dự định mở rộng diện tích lên 1ha và thành lập doanh nghiệp chuyên về nấm hương, hướng tới các thị trường tiềm năng hơn. Anh Viên khẳng định: “Làm nghề nào cũng có khó khăn, nhưng chỉ cần kiên trì và làm bài bản thì nông nghiệp vẫn có thể giàu”.

Hành trình của cơ sở nấm hương Trúc Mai là minh chứng cho tinh thần khởi nghiệp nông nghiệp bền bỉ, dám nghĩ, dám làm. Câu chuyện trồng nấm hương trái vụ ở vùng núi Cao Bằng không chỉ mang lại “quả ngọt” kinh tế, mà còn mở ra một hướng đi mới cho nông dân miền núi, gắn kết với chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP.